سیمای مکر الهی در اشعار مولانا

مکر الهی از صفات بسیار مهم  و برجسته درمعرفت حق تعالی و نیز یکی از اوصاف درخور و پر اهمیت در مباحث عرفانی است و اطلاقش بر انسان به عنوان صفتی نفسانی و رذیله به شمار می آید. از آن جایی که شناخت این صفت منجر به اعتلای روحی و اخلاقی و نیز معرفت الهی می گردد،  بنا بر این  بسیار مورد توجه عارفان قرار گرفته است. در این پژوهش که با روشی توصیفی تحلیلی تدوین یافته، ضمن بررسی مکر الهی در قرآن و سنت و نگرش های مختلف عرفانی، به بررسی جنبه های عارفانه ی آن در اشعار مولانا پرداخته شده است. این بررسی نشان می دهد که با وجود تاکیدی که اغلب عارفان پیش از او بر خوف و ایمن نبودن از مکر الهی درهمه ی مراحل سلوک دارند، اما نگرش مولانا تا حدودی با آنان متفاوت است. او  معتقد است سالک به کمک جذبه و عنایت حق، در مقام فنا، از صفات نفسانی اش فانی می شود. از این رو مکر او که صفتی نفسانی است، در مکر حق فانی شده و به مقام حفظ و امنیت نایل می گردد. همچنین او از مکری عاشقانه در ساحت عشق سخن می گوید. در این ساحت که نهایت قرب الهی است؛ مکر به عنوان صفت معشوق، برای عاشق زیبنده تلقی گردیده و خوف از او زایل می گردد.