بازشناسی هویت فرهنگ اسلامی در معماری نماهای ورودی (مطالعه موردی: خانه های بافت قدیم دزفول)

امروزه استفاده از الگوهای ناصحیح غربی در نماهای شهری، باعث ایجاد بحران هویت در معماری معاصر ایران شده است. برای برون-رفت از این بحران باید الگوهای هویت بخش اصیل ایرانی اسلامی شناسایی و برای طراحان ارایه شود. هدف این مقاله شناسایی عناصر هویت بخش نماهای ورودی خانه های بافت قدیم دزفول می باشد و به دنبال آن سوال اصلی این پژوهش این است که: "کدام ارزش های فرهنگ اسلامی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند؟". تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و برداشت های میدانی صورت گرفته است و با تجزیه و تحلیل متون کتابخانه ای و تحلیل فراوانی استفاده از عناصر هویت بخش در سه بخش نماهای ورودی خانه ها دزفول، داده های کیفی به داده های کمی تبدیل شده اند. در این رابطه پس از واژه شناسی و بیان معانی واژه های هویت و فرهنگ اسلامی، مولفه های موثر بر آن ها استخراج شده است و با بررسی نماهای ورودی خانه های بافت قدیم دزفول و روش دلفی، پرسشنامه هایی تهیه و توسط 20 نفر از خبرگان در حوزه معماری و شهرسازی طی سه مرحله تکمیل گردید و با استفاده از نرم افزار Expert Choice و روش AHP وزن دهی شد. در نتیجه عناصر هویت بخش نماها ورودی شناسایی شدند و در سه بخش از ورودی (1.رخ بام؛ 2.بدنه ورودی؛ 3.ورودی درب) و همچنین در دو دسته از خانه های فرادست و فرودست که هر کدام از دسته ها شامل 6 خانه می باشند، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان می دهد ورودی خانه های بافت قدیم دزفول، هماهنگ تر با ارزش های اجتماعی مردم شهر ساخته شده اند و آجر در شهر دزفول تنها عنصری است که تمام ارزش های فرهنگ اسلامی را دارا می باشد. در نمای کل ورودی خانه های بافت قدیم دزفول، به طور میانگین خانه های فرادست به میزان 79.16% از عناصری بیشتری که نشان دهنده هویت فرهنگ اسلامی است نسبت به خانه های فرودست به میزان 57.29% استفاده کرده اند در نتیجه نمای ورودی خانه های فرادست هویت فرهنگ اسلامی بیشتری نسبت به خانه های فرودست دارند ولی باید به این نکته توجه کرد که در خانه های فرودست با استفاده بیش از 50% از این عناصر هویت بخش و مصالح مشابه و الگوی یکسان در نما، باعث شده است که یک نظام واحدی در بافت قدیم دزفول به وجود بیاید.