شناسایی و اولویت بندی رویکردهای کنترل هزینه بیمارستان های ایران از دیدگاه نظام سلامت

تلاش برای محدود کردن هزینه های بیمارستانی یکی از بزرگ ترین چالش های امروز نظام سلامت ایران است. در این مطالعه تلاش شد از منظر نظام سلامت، عوامل کلیدی تاثیرگذار بر هزینه های بیمارستانی و رویکردهای کنترل هزینه های بیمارستانی شناسایی و راهکارهای کنترل هزینه متناسب اولویت بندی شوند.

مطالعه حاضر، در سه مرحله انجام شد. در مرحله اول با مطالعات کتابخانه ای و بسط فرمول هزینه کل برای یک بیمارستان از منظر نظام سلامت، عوامل کلیدی موثر بر هزینه های بیمارستان‏ شناسایی شد. در مرحله دوم، رویکردهای کنترل هزینه، بسته های مداخله ‏ای و معیارهای اولویت بندی آنها در یک پانل تخصصی با حضور 4 تن از استادان دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی شناسایی شدند. در مرحله سوم ماتریس امتیازدهی راهکارهای کنترل هزینه توسط 21 نفر از مدیران ارشد بیمارستان‏ها تکمیل و اولویت بندی شدند.

 با بسط فرمول تابع هزینه کل، در بخش قیمت (P) سه عامل فناوری، بهره وری، تورم و در بخش تعداد (Q)، سه عامل جمعیت تحت پوشش، میزان بهره مندی و بیش بهری و اتلاف به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شدند. برای این شش عامل، 17 مولفه شناسایی شد که از این بین، 9 مولفه قابل مداخله تشخیص داده شدند. سپس بر اساس نظر اعضای پانل تخصصی برای این مولفه ها، 10 بسته مداخله ای تعریف شد. این بسته ها با پنج معیار «اثربخشی، تناسب، امکان پذیری، زمان بازدهی و بی درد بودن» اولویت بندی شدند. در نهایت 5 رویکرد «جلوگیری از مصرف غیر مقتضی خدمات»، «تولید خدمات بیمارستانی ارزان قیمت»، «کنترل هزینه های تخت های بستری»، «کنترل هزینه های دارو» و «کنترل هزینه های تجهیزات پزشکی سرمایه ای» به ترتیب به عنوان مهم‏ترین راهکارهای کنترل هزینه انتخاب شدند.

با توجه به مشکلات عدیده نظام سلامت کشور در تامین منابع مالی، توجه به رویکردهای کنترل هزینه از منظر نظام سلامت اهمیتی فوق العاده دارد. این مطالعه نشان داد می توان با شناسایی عوامل کلیدی ایجاد هزینه و رویکردهای کنترل هزینه، راهکارهای کنترل هزینه ویژه ای را تدوین کرد که ضمن بی درد بودن نسبی، با سیاست های بالادستی نیز هماهنگ باشند.