ساختار بصری سفالینه های منقوش چغامیش

گستردگی شاخه‏های محض و کاربردی هنر تصویری در جامعه‏ کنونی و اهمیت این هنر در ایران از دیرباز تاکنون، نشانگر ضرورت بازشناسی ریشه‏های تصویری هنر ایران است. پژوهش کاربردی حاضر، با طرح این مسئله شکل گرفت که اصول و مبانی بصری تصویرنگاری در دوره‏ پیش از تاریخ ایران چگونه بوده است. روش تحقیق، تحلیلی-تطبیقی و به بررسی موردی منطقه چغامیش از پهنه جنوب غربی فلات ایران، با استناد به تصاویر 354 سفالینه‏ آن دوره، می پردازد. تحلیل هنر تصویری از منظر طراحی و با رویکردی فرم‏گرایانه با مطالعه منابع کتابخانه ای و مشاهده اشیا موزه ای صورت گرفته است و هدف پژوهش، دستیابی به شاخصه های تصویری خاص هر دوره و ویژگی های مشترک میان این ادوار است. نتایج، نشان می دهد که تراکم نقوش، ساختار ترکیب بندی، حاشیه پردازی، نقش مایه ها، عناصر و کیفیات بصری، معیارهای تمایز تصاویر هستند. در دوره عتیق، اغلب تصاویر از عناصر بصری به تنهایی و یا نقش مایه های هندسی ساده و تکراری در ترکیب بندی های ردیفی تشکیل شده اند. در دوره قدیم، ترکیب بندی های دایره ای، نقش مایه های هندسی پیچیده، نقوش گیاهی و جانوری انتزاعی در تصاویر دیده می شود و عناصر بصری، به عنوان جداکننده یا مکمل نقش مایه ها، به کار گرفته می شوند. در دوره میانه، با ورود به عصر مس سنگی، تنوع و نوآوری افزایش یافته و تصاویری بدیع به وجود آورده است.