ارزیابی نقش شهرهای کوچک در توسعه کانون های جمعیتی پیرامون با استفاده از تحلیل شبکه ای

در ایران سیاست شهرهای جدید از نظر توسعه شهری، منطقه ای و ملی موفقیت آمیز نبوده است، بنابراین عملکرد شهرهای کوچک و مدیریت و برنامه ریزی برای آنها، می تواند راه حل مناسبی به سوی توسعه پایدار شهری باشد. امروزه با تحولات گسترده اقتصادی - اجتماعی و تکنولوژیک از جمله در زمینه حمل و نقل و راه های ارتباطی، روابط شهر و روستا بسیار گسترده و متنوع شده است. وجود مشکلات ناشی از رشد شهرهای بزرگ، تراکم جمعیت و همچنین مهاجرت روستاییان به این شهرها موجب توجه و تاکید برنامه ریزان به تقویت و رشد شهرهای کوچک گردید. این اعتقاد وجود دارد که با تقویت شهرهای کوچک می توان مسیر مهاجرت های روستاییان به شهرهای بزرگ تر را تغییر داده و بسیاری از مشکلات موجود در نواحی روستایی را که ناشی از عدم دسترسی مناسب روستاییان به مراکز خدماتی است برطرف نمود. در ایران با اجرای سیاست تبدیل روستاها به شهر، بسیاری از نقاط روستایی به ویژه در دو دهه اخیر به شهر تبدیل شد ه اند. شهر کنونی ارجمند در شهرستان فیروزکوه یکی از این شهرهاست. هدف این مقاله بررسی نقش شهر ارجمند به عنوان یک کانون شهری کوچک در توسعه نواحی روستایی پیرامون آن است. بدین منظور، 7عملکرد درقالب 49 متغیر با بهره گیری از روش تحلیل شبکه بررسی و جریانات و روابط موجود در سطح دهستان مورد مطالعه، در دو مقطع قبل و بعد از شهر شدن ارجمند مقایسه و بررسی شده است. داده های حاصل از تحلیل جریانات نشان می دهد که در دوره اول با توجه به تمرکز اکثر خدمات در شهر فیروزکوه، نقاط روستایی دهستان قزقانچای بیشترین وابستگی را به این شهر داشته، اما در دوره دوم با تمرکز این نوع خدمات در شهر ارجمند از وابستگی سکونتگاه های دهستان به شهر فیروزکوه کاسته شده است، همچنین درصد تراکم هر یک از عملکردها بعد از شهر شدن ارجمند نسبت به دوره قبل تا حدودی بهبود یافته که دلیل آن استقرار و پراکندگی این نوع خدمات در نقاط روستایی دهستان می باشد.