علل تشکیل مجلس موسسان در سال 1328ش/1949م و نقش آن در نهضت امام خمینی (ره)

یکی از اقدامات چالش برانگیز در اوایل سلطنت محمدرضا شاه، برپایی مجلس موسسان بود که در آن، حق انحلال مجلس شورای ملی و مجلس سنا به مقام سلطنت تفویض گردید. شاه با استناد به این مصوبه، در اوایل سال 1340ش/1961م، مجلس را منحل نمود و در دوره طولانی تعطیلی مجلس، قوانین زیادی توسط دولت تصویب گردید که برخی از آنها مخالف شریعت اسلام بودند و منجر به شکل گیری نهضتی دینی و مردمی گردید. هدف از این پژوهش آن است که علل موثر در برپایی مجلس موسسان و بازتاب آن در نهضت امام خمینی(ره) مورد شناسایی و بررسی قرار گیرند.

 پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی از نوع تاریخی، صورت گرفته است و داده های مربوطه از میان منابع معتبر، شامل کتب دست اول، اسناد آرشیوی، روزنامه های قدیمی، متون سخنرانی ها و خاطرات افراد مطلع گردآوری و تحلیل شده است.

 یافته های تحقیق حاکی از آن است که محمدرضا شاه به تشکیل حکومت فردی گرایش داشت و برای تحقق آن، مجلس موسسان برپا گردید و از سوی دیگر امام خمینی(ره) که خواهان تشکیل حکومت اسلامی بودند، به شیوه ای منطقی و قانونی، یکی از محورهای نهضت انقلابی را در مبارزه با آن استوار نمودند.

 برپایی مجلس موسسان سرآغاز از بین رفتن مشروعیت سیاسی رژیم بود که با کودتای 28 مرداد تعمیق یافت. با تصویب قوانین غیراسلامی در دوران انحلال مجلس و شکل گیری قیام 15 خرداد به رهبری امام خمینی(ره)، مشروعیت مذهبی رژیم نیز از بین رفت و زمینه های فروپاشی آن را فراهم نمود.