ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط عملکرد و محتوی روغن ژنوتیپ های گلرنگ دیم از طریق روش رگرسیون و GGE بای پلات

به منظور تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط برای صفات عملکرد و مقدار روغن دانه گلرنگ، آزمایش چندمحیطی با 15 ژنوتیپ (شامل 8 لاین اصلاحی، 6 رقم و یک شاهد) برای سه زمان کشت (پاییزه، انتظاری و بهاره) در چهار ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شامل کرمانشاه، مراغه، کردستان و زنجان (در مجموع 21 محیط) طی سال های زراعی 92-1390 انجام شد.از دو مدل رگرسیونی-عملکرد و نمودار دوبعدی (ژنوتیپ + ژنوتیپ×محیط) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که عامل های ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آنها برای دو صفت در سطح 1% معنی دار است. سهم ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آنها برای عملکرد به ترتیب 5، 62 و 24 و مقدار روغن 25، 45 و 22 درصد از تغییرات کل بود. با تجزیه رگرسیونی اختلاف معنی داری بین اجزای رگرسیون دو صفت مشاهده شد. بیشترین شاخص رگرسیون-عملکرد به ژنوتیپ های G5، G1 و G6 و رگرسیون-روغن به G5، G3 و G11 تعلق داشت. نمایش چندضلعی نمودار دوبعدی برای دو صفت سه گروه محیطی شناسایی کرد. دو محیط از مراغه برای عملکرد دانه، شش محیط کردستان برای میزان روغن، محیط های مطلوب بودند. بر اساس نمودار دوبعدی، ژنوتیپ های G10 و G5 برای عملکرد و پایداری و G11، G4 و G5 برای روغن و پایداری، برتر بودند. ضریب همبستگی، با رتبه بالایی بین مدل های رگرسیون و نمودار دوبعدی (ژنوتیپ + ژنوتیپ×محیط) در دو صفت به دست آمد. بر اساس نتایج حاصل از دو مدل تجزیه پایداری، ژنوتیپ G5 (رقم پدیده) از لحاظ عملکرد و میزان روغن، رقم برتر و پایداری شناخته شد که می توان آن را برای همه محیط های دیم توصیه کرد.