ارزیابی تحمل تنش خشکی در ژنوتیپ های جو بهاره دیم سردسیر، از نظر عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه و شاخص های تحمل خشکی

تنش خشکی، یکی از عوامل محدودکننده اصلی تولید محصولات زراعی در سرتاسر جهان است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه و همچنین ارزیابی شاخص های تحمل خشکی در چندین ژنوتیپ و رقم جو دو ردیفه بهاره دیم، در مناطق سرد بود. در این آزمایش، 13 ژنوتیپ و رقم جو دو ردیفه بهاره دیم سردسیر با منشاهای متفاوت و سطوح مختلف آبیاری (آبیاری کامل و آبیاری بر اساس 60 و 80 درصد تخلیه آب قابل نگهداری خاک) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار موردبررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد با افزایش سطح تنش خشکی، عملکرد و اجزای عملکرد کاهش یافت. بر اساس تمامی نتایج در هر دو سطح تنش، دو ژنوتیپ با منشا کشورهای پاکستان و ایران و رقم آبیدر و رقم Dayton / Ranney (اصلاح شده توسط ICARDA) به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی شناسایی شدند. همچنین، ژنوتیپی با منشاء اتیوپی و رقم Denmark (اصلاح شده توسط ICARDA) در آبیاری، کامل عملکرد قابل قبولی نداشتند. ولی ژنوتیپ با منشا اتیوپی قادر به تحمل تنش 60 درصد تخلیه آب قابل نگهداری و رقم Denmark قادر به تحمل تنش 60 و 80 درصد تخلیه آب قابل نگهداری خاک بود. همچنین، نتایج تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی و تجزیه خوشه ای برای صفات عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه و شاخص های تحمل خشکی، مطابقت کامل داشتند. در تنش خشکی بر اساس 60 و 80 درصد تخلیه آب قابل نگهداری خاک، شاخص های GMP، MP و STI بهترین شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ های برتر از لحاظ تحمل به تش خشکی بودند. بنابراین، بعد از آزمایشات تکمیلی تحت تنش خشکی در شرایط حقیقی دیم در مناطق خشک و نیمه خشک سرد، این ژنوتیپ ها می توانند به برنامه های اصلاحی ارقام جو تحت شرایط نامساعد و غیرقابل پیش بینی دیم در مناطق سرد خشک و نیمه خشک معرفی شوند.