تجزیه ژنتیکی و هتروزیس برای پارامترهای چسبندگی در برنج (.Oryza sativa L) با استفاده از طرح تلاقی کارولینای شمالی (NCIII)

این پژوهش به منظور برآورد اثرات ژنی، وراثت پذیری، هتروزیس و شناسایی روش های مناسب به نژادی جهت بهبود پارامترهای چسبندگی برنج، طی سال های 95-1393 در موسسه تحقیقات برنج کشور انجام گرفت. نتاج به دست آمده از طرح تلاقی کارولینای شمالی III به همراه والدین آن ها در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور کشت گردیدند. بررسی تجزیه واریانس پارامترهای چسبندگی نشان داد که اثر ماده ها، اثر نرها و اثر متقابل بین نرها و ماده ها برای همه پارامترهای مورد بررسی به استثنای حداکثر چسبندگی معنی دار بود. بررسی پارامترهای ژنتیکی نشان داد که ویژگی های چسبندگی تحت تاثیر آثار افزایشی و غیرافزایشی ژن ها قرار دارند. سهم آثار غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی حداکثر چسبندگی بیشتر از آثار افزایشی بود، درحالی که برای فروریختگی چسبندگی، چسبندگی نهایی و پسروی چسبندگی، سهم آثار افزایشی بیشتر بود. مقادیر بالای برآورد وراثت پذیری عمومی نشان داد که بروز پارامترهای چسبندگی بیشتر تحت تاثیر آثار ژنتیکی است. با توجه به وجود آثار غیرافزایشی و برآورد وراثت پذیری خصوصی پایین در صفت حداکثر چسبندگی، استفاده از برنامه های اصلاحی مبتنی بر تلاقی جهت بهبود این صفت، امیدبخش خواهد بود. برای سایر پارامترهای چسبندگی، برآورد وراثت پذیری خصوصی بالا بود. لذا، استفاده از برنامه های به نژادی مبتنی بر انتخاب جهت بهبود این صفات، امیدبخش می باشد. بررسی هتروزیس نسبی بر اساس میانگین والدین نشان داد که دامنه هتروزیس از 3.73- تا 1.93 درصد، از 5.51 تا 21.33 درصد، از 4.57- تا 1.26 درصد و از 26.04- تا 9.36 درصد، به ترتیب برای صفات حداکثر چسبندگی، فروریختگی، چسبندگی نهایی و پسروی چسبندگی وجود داشت.