بررسی ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و تجزیه ژنتیکی صفات مختلف گندم نان در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی

تولید ارقام جدید و سازگار به محیط‏های مختلف از اهداف مهم به نژادگران به شمار می‏رود. تلاقی ارقام جدید و گزینش ژنوتیپ های برتر از نظر صفات مطلوب در بین نتاج آن ها همواره مورد استفاده به نژاد گران قرار گرفته ‏است. 28 ژنوتیپ حاصل از تلاقی یک آزمایش دی آلل 7 × 7 یک طرفه شامل هفت والد (الوند، آنفارم9، چمران2، بک کراس روشن، قدس، افق و سرخ دانه) و 21 دورگ حاصل از آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها در کلیه صفات تفاوت معنی دار وجود داشت. میانگین مربعات GCA و SCA در شرایط بدون تنش و تنش در همه صفات معنی دار بود، لذا جزء افزایشی و غیرافزایشی واریانس قابل توارث در وراثت کلیه صفات نقش داشت. والد بک کراس روشن دارای ترکیب پذیری بالا و والد افق دارای ترکیب پذیری پایینی در اکثر صفات در هر دو شرایط بدون تنش و تنش بودند. در هر دو شرایط دورگ های بک کراس روشن × چمران2، سرخ دانه × قدس و افق × آنفارم9 بالاترین دورگ از لحاظ عملکرد و صفات وابسته بودند. تجزیه واریانس هیمن نشان داد که جزء a (تنوع ژنتیکی افزایشی)، جزء b (تنوع ژنتیکی غالبیت)، جزء b1 (هتروزیس)، جزء b2 (هتروزیس خاص هر والد) و جزء b3 (انحراف غالبیت خاص هر تلاقی) در هر دو شرایط در تمامی صفات معنی دار بود. تجزیه هیمن نتایج تجزیه گریفینگ را مورد تایید قرار داد.