رواسازی و اعتباریابی سیاهه نشانه های بیماری (SCL-90-R) و پرسشنامه کوتاه نشانه های بیماری (BSI-53)

یکی از ابزارهایی که در روانشناسی، کاربردهای متعدد بالینی و پژوهشی را به خود اختصاص داده است، سیاهه بازنگری شده 90گویه ای نشانه های بیماری می باشد. استفاده از این ابزار نیازمند وارسی ویژگی های روانسنجی در نمونه های بالینی و غیربالینی است. از طرفی، به دلیل وقت گیر بودن اجرای نسخه اصلی آن، استفاده از نسخ کوتاه این ابزار گسترش یافته است. یکی از این نسخه ها، پرسشنامه کوتاه نشانه های بیماری می باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگی های روانسنجی «اس. سی. ال.-90-آر.» و پرسشنامه کوتاه نشانه های بیماری «بی. اس. آی.- 53» در یک نمونه غیربالینی ایرانی بوده است.

برای دستیابی به هدف مورد اشاره، ابتدا مقایسه چند نمونه از نسخه های فارسی رایج با نسخه زبان اصلی و مقایسه ترجمه ها با آن انجام شد. سپس، نسخه ترجمه شده «اس. سی. ال.-90-آر.» آماده گردید. آن گاه، «اس. سی. ال.-90-آر.»، در نمونه ای متشکل از 513 دانشجوی کارشناسی و کارشناسی ارشد (و دکتری حرفه ای) دانشگاه شاهد اجرا شد. به منظور محاسبه ضریب بازآزمایی دو ابزار، نمونه ای به حجم 44 نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد انتخاب شدند و ابزارها با رعایت فاصله زمانی دو هفته برای بار دوم در بین این 44 نفر اجرا گردید. به منظور بررسی روایی همگرای این ابزارها، از پرسشنامه های زیر استفاده شد: مقیاس 21 گویه ای افسردگی، اضطراب و استرس، پرسشنامه اضطراب بک، پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه 28 گویه ای سلامت عمومی، پرسشنامه 7 سوالی اضطراب فراگیر، مقیاس عاطفه مثبت و منفی، پرسشنامه سوگیری مذهبی شعیری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، مقیاس عزت نفس روزنبرگ، پرسشنامه کوتاه اضطراب سلامت. وارسی روایی سازه «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53»، از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد.

نتایج حاصل از تحلیل آماری داده ها، مقادیر قابل قبول و معناداری از روایی و اعتبار ابعاد نه و ده گانه «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53» را در نمونه های غیربالینی نشان داد. هم چنین هر دو ساختار نه و ده عاملی «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53» در نمونه های غیربالینی ایرانی از طریق تحلیل عاملی تاییدی، تایید شد.

بر اساس یافته های پژوهش، می توان در پژوهش های روانشناختی و تلاش های بالینی از «اس. سی. ال.-90-آر.» و نسخه کوتاه آن، «بی. اس. آی.-53» استفاده نمود. هرچند نتایج کنونی، جدید و قابل توجه اند، اما برای تکمیل آن ها، وارسی ویژگی های روانسنجی در نمونه بالینی نیز ضروری است.