ارزیابی واکنش لاین های خالص آفتابگردان روغنی (.Helianthus annuus L) در شرایط کمبود فسفر

فسفر یکی از عناصر پرمصرف غذایی در گیاهان است که دارای نقش های متعدد ساختاری در سلول و عملکرد کاتالیتیک آنزیم های دخیل در متابولیسم است. با توجه به فراهمی کم فسفر در خاک های آهکی و تفاوت ژنوتیپ های گیاهی در جذب فسفر خاک، شناسایی و مطالعه متفاوت ژنوتیپ های با کارایی زیاد جذب فسفر در جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی ضروری است. بدین منظور، 76 لاین خالص آفتابگردان جمع آوری شده از نقاط مختلف جهان در دو شرایط بهینه و کمبود فسفر بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه طی سال زراعی 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. در شرایط بهینه فسفر، به خاک با میزان فسفر پایین (mg/kg 24/7) به مقدار g/kg 4/0 سوپرفسفات تریپل اضافه شد. از نظر تمامی صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و درصد فسفر بین لاین ها در سطح احتمال 1 درصد تفاوت آماری معنی داری مشاهده شد. لاین های آفتابگردان روغنی در هر دو شرایط بهینه و کمبود فسفر در چهار خوشه گروه بندی شدند. ولی توزیع لاین ها در خوشه های مشابه با توجه به شرایط محیطی بهینه و کمبود فسفر متفاوت بود. در نهایت بر اساس بای پلات حاصل از شاخص تحمل چند متغییره MFVD، تجزیه به مولفه های اصلی و نتایج تجزیه کلاستر، لاین هایی از قبیل 6، 72، 71، 19، 35 به عنوان لاین های مطلوب شناسایی شدند. این لاین ها عملکرد و اجزای عملکرد بالایی داشته و کاهش کمتری در شرایط کمبود فسفر نشان دادند که می توانند در معرفی ارقام هیبرید جدید مورد استفاده قرار گیرند.