اثر ترکیبات مختلف تیمارهای هورمونی بر شکست خواب بذر اکوتیپ های مختلف زیره سیاه (Bunium persicum)

بذرهای زیره سیاه ایرانی همچون بسیاری از گونه های خانواده چتریان به دلیل خواب بذر، به سختی جوانه می زنند. به منظور بررسی اثر ترکیبات مختلف هورمونی بر شکست خواب بذر در اکوتیپ های مختلف زیره سیاه، تعداد 27 تیمار مرکب از سه هورمون اسیدجیبرلیک)غلظت 80، 100 و 120 میکرومول) (GA)، تیدیازورون (غلظت 4، 6 و 8 میکرومول) (TDZ) و بنزیل آدنین (غلظت 5، 10 و 15 میکرومول) (BA) روی بذر سه اکوتیپ کرمان (خبر)، سمنان و هرمزگان آزمون شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با سه تکرار اجرا شد. صفات طول گیاهچه، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و درصد کل جوانه زنی و شاخص های بنیه، وزن تر و وزن خشک گیاهچه اندازه گیری و محاسبه شدند. تجزیه واریانس صفات نشان داد اثر متقابل اکوتیپ × ترکیب هورمون × سطح هورمون برای صفات وزن تر گیاهچه، درصد کل جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه معنی دار بود. مقایسه میانگین ترکیبات سه فاکتوره، اکوتیپ × ترکیب هورمون × سطح هورمون نشان داد بیشترین مقدار درصد کل جوانه زنی و شاخص بنیه بذر مربوط به اکوتیپ هرمزگان و ترکیب هورمونی GA × BA (100 میکرومول اسید جیبرلیک×15 میکرومول بنزیل آدنین) بود و بیشترین مقدار وزن تر گیاهچه مربوط به اکوتیپ سمنان و ترکیب هورمونی TDZ × BA (6 میکرومول تیدیازورون×10 میکرومول بنزیل آدنین) مشاهده شد. مقایسه میانگین اکوتیپ ها و سطوح برای صفت شاخص وزن خشک نشان داد که اکوتیپ های سمنان و هرمزگان دارای بیشترین شاخص وزن خشک و ترکیب هورمونی (6 میکرومول تیدیازورون×5 میکرومول بنزیل آدنین×100 میکرومول اسیدجیبرلیک) دارای بیشترین تاثیر بر شاخص وزن خشک گیاهچه بودند. نتایج این آزمایش نشان داد ترکیب هورمونی GA × BA تاثیر زیادی بر شکست خواب بذر و سایر صفات مربوط به جوانه زنی بذر زیره سیاه دارد و اکوتیپ هرمزگان بیشترین تاثیرپذیری را دارد.