واکاوی عشق در غزلیات عرفی شیرازی با رویکرد به نظام اندیشگانی

در دوره صفویه از آن روی که شاهان عصر صفوی شاعران را به سرایش اشعاری در مدح اهل بیت (علیهم السلام) ترغیب نموده و نسبت به سرایش مضامین عاشقانه واکنش های منفی نشان می دادند، بازار شعر و شاعری از رونق افتاد و در نتیجه تعداد بسیاری از شاعران از ایران به سرزمین هندوستان مهاجرت کردند و همین امر زمینه ساز ایجاد طرز تازه ای در زمینه ی سبک شناسی شد که امروزه از آن به عنوان سبک هندی یاد می کنند. عرفی شیرازی از جمله ی نخستین شاعرانی است که که در ساخت و پرداخت و نیز گسترش این طرز تاره نقش مهمی ایفا نموده است. در این پژوهش که به شیوه ی تحلیل محتوا و با استناد به منابع کتاب خانه ای صورت گرفته است، بر آن بوده ایم تا با بررسی صد غزل ابتدایی از دیوان عرفی شیرازی، به واکاوی عشق در نظام اندیشگانی شاعر بپردازیم. نتایج پژوهش گویای آن است که در غزلیات وی، عشق در قالب اندیشه های خودآزارنه، بیان سختی ها و فراز و نشیب های راه عشق، گرمای عشق و عشق گدازنده، ارزشمندی جایگاه بلند عشق، سلوک عرفانی مرتبط با عشق، فراق و وصال، درد و غم عشق، شاهدبازی با معشوق مذکر، توصیف ویژگی های رفتاری معشوق، پرداختن به اجزاء ظاهری چون توصیف چشم و نگاه، زلف و گیسو، رخ و رخسار، لب و دهان، مژگان و قد و قامت بازتاب یافته است.