حقوق اساسی در اندیشه فقیهان مقاصدی

فقیهان مسلمان اهل سنت، مقاصد شریعت را در سه شاخه ضروری، حاجی و تحسینی بررسی کرده و برای هر یک، تطبیقات بسیاری بیان نموده اند. از سوی دیگر می توان دو حق از حقوق اساسی انسان را حق حیات و حق آزادی دانست و بر مبنای این دو حق و در پرتو شریعت، دو اصل اصیل به عنوان اصل کرامت انسان و اصل برابری انسان ها را پایه گذاری کرد. برای این منظور ارزش های بنیادین اسلام و اصول، قواعد و احکام فقهی مربوط مانند؛ اصاله الحریه، اصاله عدم السلطه، اصاله عدم الولایه، قاعده اکراه، منشا حقوق انسان، جایگاه مردم در حکومت و حقوق و اختیارات آن ها، ادله شایسته سالاری در فقه اسلامی در قالب «نظریه الاهلیه»، نظریه «النصیحه لایمه المسلمین» و... از نگاه فقیهان مقاصدی مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده که فقه، علاوه بر حوزه فردی و روابط خصوصی افراد، به اعتبار مجموعه تعالیم دینی، برای تنظیم زندگی انسان در عرصه های مرتبط با جامعه، سیاست و دولت، برنامه ای جامع دارد و بیش از آنچه به عنوان حقوق اساسی معاصر با پیشینه ای حدود دو قرن، مصطلح شده، اسلام حدود پانزده قرن قبل، آن را به بشریت اهدا نموده است. امروزه یکی از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه حقوق اساسی؛ حقوق فردی و آزادی های عمومی است، که در این مقاله به آن پرداخته شده است.