تاثیر مداخله آموزشی بر قصد ترک مصرف قلیان در بین دانشجویان پسر: کاربرد نظریه رفتار برنامه ریزی شده و رویکرد فرآیند رفتار بهداشتی

قلیان امروزه در بین جوانان محبوبیت زیادی پیدا کرده است. با توجه به افزایش شیوع مصرف قلیان در بین دانشجویان، مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر قصد ترک مصرف قلیان در بین دانشجویان پسر با بهره گیری از نظریه رفتار برنامه ریزی شده و رویکرد فرآیند رفتار بهداشتی انجام شد.

 این مطالعه نیمه تجربی روی 150 دانشجوی پسر مصرف کننده قلیان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار در سال 1396 انجام شد که به صورت تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه مداخله و کنترل (هر گروه 75 نفر) قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه محقق ساخته مبتنی بر سازه های فاز انگیزشی رویکرد فرآیند رفتار بهداشتی و نظریه رفتار برنامه ریزی شده بود. مداخله طی 6 جلسه 45 دقیقه ای برای گروه مداخله برگزار شد. هر دو گروه، پرسش نامه ها را قبل و یک ماه پس از مداخله تکمیل نمودند. داده ها در نرم افزار SPSS 23 و توسط آزمون های آماری تحلیل شدند.

 بین دو گروه، قبل از مداخله از نظر میانگین نمرات درک خطر، انتظارات پیامد، خودکارآمدی عمل، نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده و قصد رفتاری نسبت به ترک مصرف قلیان، تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت (0.05>p)، در حالی که بعد از مداخله به جز سازه نگرش، این تفاوت ها معنی دار بود (0.05<p). همچنین پس از مداخله، قصد ترک مصرف قلیان در دانشجویان گروه مداخله نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری داشت (0.004=p).

مداخله آموزشی طراحی شده براساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده و مرحله انگیزشی رویکرد فرآیند رفتار بهداشتی در ایجاد قصد ترک مصرف قلیان در میان دانشجویان اثربخش است.