بررسی تطبیقی مفهوم جبرگر ایی در آثار امیل و محمود دولت آبادی

مبحث مکتب های ادبی و تاثیر آنها بر نویسندگان ملل مختلف یکی از قلمروهای ادبیات تطبیقی است .بررسی مفهوم جبرگرایی از ارکان اصلی مکتب ناتورالیسم در رمان آسوموا ر اثر امیل زولا، بنیان گذار مکتب ناتورالیسم در فرانسه، و همچنین در رمان روزگارسپری شده مردم سالخورده، دولت اثر محمود نویسند آبادی، ه می ناتورالیست ایرانی، تواند زمینه مناسبی برای مطالعه تطبیقی باشد .بررسی ی ها نشان م دهد که زولا، براساس دیدگاه جبرگرایانه ، شخصیت های آسوموار را در بستر جبر وراثت و جبر محیط به تصویر می کشد .دولت آبادی نیز، تحت تاثیر فلسفه جبرگرایی ناتورالیستی، تقدیر شخصیت های روزگارسپری شده مردم سالخورده را، علاوه بر جبر وراثت و جبر محیط، تحت سیطره نوع سومی از جبر می داند که می دولت توان آن را جبر حادثه نامید .بدین ترتیب، شاید بتوان گفت که آبادی با این دیدگاه متفاوت، نشیت گرفته از مقتضیات فرهنگی اجتماعی ایران، ناتورالیسم نوینی را در ادبیات داستانی کشور خود به تصویرمی.