بررسی تغییرات اقلیم گذشته بر اساس کانی شناسی رس ها در بخش جنوبی دریاچه ارومیه

بررسی‎های کانی‎شناسی رسی از جمله روش های مفید در شناسایی و تفسیر شرایط اقلیمی گذشته است. دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه ی فوق شور در جهان با یک حوضه بسته درون قاره ای مستقل و دارای وسعتی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط عمق 6 متر است. بررسی تغییرات اقلیم گذشته در دریاچه ارومیه بر اساس کانی شناسی رس ها موضوع پژوهش حاضر است. برای بررسی رسوب شناسی و کانی شناسی رسوبات از شرق و غرب نیمه جنوبی دریاچه ارومیه، 18 مغزه رسوبی برداشته شد. 96 نمونه از 18 مغزه رسوبی در مسیرهایی از مرکز به سمت حاشیه در اطراف دریاچه اخذ شد و مورد مطالعات رسوب شناسی و کانی شناسی به وسیله پراش اشعه ایکس (XRD) قرار گرفت. کانی های رسی موجود در دشت های ساحلی دریاچه ارومیه شامل کایولینیت، ایلیت و مونت موریلونیت است که از این میان کانی های کایولینیت و ایلیت دارای بیشترین فراوانی هستند. این کانی ها عموما دارای منشاء آواری بوده و از طریق فرایند فرسایش مکانیکی ایجاد شده اند، بنابراین وجود آنها مبین ترکیب سنگ مادر است. بررسی توزیع نمونه های سطحی، بیانگر کاهش میزان کانی های رسی در مجموع و کاهش میزان کایولینیت و افزایش ایلیت و کلریت از حاشیه به سمت مرکز است. این امر با تغییرات دیگر کانی های آواری (کوارتز) موجود در دریاچه هماهنگ است. همچنین درصد کانی های رسی همانند دیگر کانی های آواری در طول گمانه ها افزایش می یابد، به طوری که بالا بودن سطح آب دریاچه و اقلیم سرد و مرطوب تر گذشته (پلیستوسن انتهایی) را نشان می دهد. تعداد و طول دوره های خشک با توجه به موقعیت مغزه ها متفاوت است به گونه ای که تعداد دوره های خشک در گمان های حاشیه ای بیشتر (3- 5 دوره) و در گمانه های مرکزی یا به سمت مرکز کمتر (3-1 دوره) است.