بررسی بهره‏ وری آب گندم در روش آبیاری قطره‏ای تیپ (مطالعه موردی مشهد و تربت حیدریه)

کم آبی در ایران یک واقعیت اقلیمی است و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش‏های مختلف به آب، مشکل کمبود آب در سال‏های آینده حادتر خواهد شد. در سال‏های اخیر به علت کمبود آب، اهمیت پژوهش در زمینه آبیاری گندم به روش آبیاری قطره‏ای (نوار تیپ) افزایش یافته است. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر فاصله بین نوارها و مقدار آب آبیاری بر بهره‏وری آب گندم در روش آبیاری قطره‏ای تیپ، در دو مزرعه واقع در مناطق مشهد (MHD) و تربت حیدریه-جلگه رخ (RKH) با بافت خاک به ترتیب لوم و لوم رسی، در سال زراعی 95-96 انجام شد. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی (فاکتوریل) شامل سه تیمار فاصله نوار تیپ (D1: فاصله نوارهای 50 سانتی متری، D2: فاصله نوارهای 75 سانتی متری و D3: فاصله نوارهای 100 سانتی متری)، و مقدار آب آبیاری نیز در سه تیمار (W1: 100 درصد، W2: 75 درصد و W3: 50 درصد نیاز آب آبیاری) بود. نتایج نشان داد که تیمار مقدار آب آبیاری بر مقدار عملکرد دانه در هر دو منطقه اجرای طرح اثر معنی داری داشت و بیشترین مقدار عملکرد از تیمار W1 به میزان 7537 و 5342 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب در دو منطقه مشهد و تربت حیدریه بدست آمد. فاصله نوار آبیاری نیز بر عملکرد دانه در هردو منطقه اجرای طرح بطور معنی دار موثر شد و بیشترین عملکرد از تیمار D1 بدست آمد (7267 و 5920 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در مشهد و تربت حیدریه) . اثر متقابل مقدار آب و فاصله نوار (WD) بر بهره وری آب در منطقه مشهد غیر معنی دار شد اما در منطقه تربت حیدریه معنی دار شد. اثر متقابل نشان داد که بهترین بهره وری آب (1.72 و 1.52 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب در مشهد و تربت حیدریه) در تیمار W3D1 (فاصله نوار 50 سانتیمتر آبیاری 50 درصد) بدست آمد. تیمار W1D1 (فاصله نوار 50 سانیتمتر و آبیاری 100 درصد) اگرچه بیشترین عملکرد را داشت (8167 و6104 گیلوگرم بر هکتار به ترتیب در دو منطقه) اما از لحاظ بهره وری با تیمار W2D2 و تیمار W3D3 در گروه آماری c قرار گرفت.