اثر زغال زیستی کاه گندم و نئوپان اشباع شده با آهن بر جذب آهن و رشد دو رقم سویا در یک خاک آهکی

زغال زیستی یک محصول غنی از کربن است که از گرماکافت بقایای آلی کربن دار در شرایط عدم وجود اکسیژن یا اکسیژن محدود تولید می شود. کاربرد زغال زیستی به دلیل ویژگی های منحصر به فرد نظیر مقادیر کربن آلی، سطح ویژه و ظرفیت تبادل کاتیونی بالا موجب افزایش قدرت جذب و نگهداری آب و عناصر غذایی و در نتیجه موجب افزایش سطح حاصلخیزی خاک می شود. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی اثر زغال زیستی اشباع شده با کود آهن بر رشد و جذب آهن توسط سویا در یک خاک آهکی بود.

خاک آهکی دارای کمبود آهن قابل استفاده (30-0 سانتی متری) از شرق استان گلستان تهیه شد و پس از هوا خشک شدن از یک الک 2 میلی متری عبور داده شد. دونوع زغال زیستی از کاه گندم و نیوپان در دمای 300 درجه سانتی گراد تهیه و با سولفات آهن Fe2SO4.7H2O اشباع سازی شد. آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتورها شامل زغال های زیستی (زغال زیستی کاه گندم (WB) و زغال زیستی نیوپان (PB) با 5/2 درصد وزنی)، زغال های زیستی اشباع شده با آهن (زغال زیستی اشباع شده کاه گندم 5/2 درصد وزنی (Fe-IWB1) و 5 درصد وزنی (Fe-IWB2)، زغال زیستی نیوپان اشباع شده 5/2 درصد وزنی (Fe-IPB1) و 5 درصد وزنی (Fe-IPB2)، کود سکوسترین آهن (S) و تیمار شاهد (C) و دو رقم سویا (ویلیامز و سامان) بود. گلدان های کشت شده به مدت 12 هفته در حدود ظرفیت مزرعه به روش وزنی نگهداری شدند. سپس ارتفاع، عملکرد وزن تر و وزن خشک، غلظت و جذب آهن کل شاخساره و مقدار آهن فراهم خاک بعد از برداشت اندازه گیری شد.

مصرف زغال زیستی اشباع شده با آهن سبب افزایش فراهمی آهن در خاک گردید. همچنین تصاویر SEM نشان داد که آهن روی سطوح زغال های زیستی جذب سطحی یا انباشته شده است. ارتفاع، وزن تر و وزن خشک هر دو رقم سویا در هر دو سطح تیمارهای زغال های زیستی اشباع شده با آهن از تیمار زغال های زیستی اشباع نشده و شاهد بطور معنی داری بیشتر بود (01/0 ≤P) ولی با تیمار سکوسترین آهن تفاوت معناداری نداشت. همچنین غلظت و مقدار جذب آهن در شاخساره در هر دو رقم سویا با مصرف زغال های زیستی اشباع شده در مقایسه با خاک شاهد و زغال های زیستی اشباع نشده افزایش معنی دار داشت (01/0 ≤P). پاسخ ارقام به زغال های زیستی اشباع شده با آهن نشان داد که وزن خشک و جذب آهن شاخساره رقم سامان در هر دو سطح زغال زیستی اشباع شده با آهن به-طور معنی دارای بیشتر از رقم ویلیامز بود.

مصرف زغال زیستی اشباع شده با آهن در خاک آهکی دچار کلروز آهن باعث افزایش فراهمی آهن شد. بنابراین زغال زیستی اشباع شده با آهن علاوه بر بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک به خوبی می تواند همانند سکوسترین آهن کمبود آهن گیاه را برطرف سازد.