شناسایی معیارهای موثر بر پایداری اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی ایران

یکی از مباحث مهم در ارتباط با سکونتگاه ‏های روستایی مقوله پایداری اجتماعی‏- اقتصادی است. این دو معیار، به‏ علت توجه بیشتر به مولفه ‏های پایداری محیطی، تا حد زیادی در سایه و سیطره آن قرار گرفته و کمتر به‏ طور مستقل بررسی شده ‏اند. ازاین‏ رو،نگارندگان در پژوهش حاضر کوشیده ‏اند معیارهای موثر بر پایداری اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی را ارزیابی و رتبه ‏بندی کنند. بررسی‏ های انجام ‏گرفته بیانگر آن است که تاکنون تحقیق جامع و کاملی در این حوزه انجام نگرفته و فقط به گردآوری معیار‏ها و رتبه‏ بندی روستاها اکتفا شده است. این در حالی است که بدون توجه به میزان اهمیت و تاثیر آن بر پایداری امکان رسیدن به نتیجه مطلوب فراهم نخواهد شد. بنابراین، در تحقیق حاضر با بهره‏ گیری از طراحی ساختار سلسله ‏مراتبی به تحلیل و رتبه ‏بندی معیار‏ها از نظر میزان اهمیت پرداخته شده است. بر این اساس، با مرور منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و همچنین مصاحبه با کارشناسان سازمان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، این معیارها شناسایی و دسته‏ بندی شد. به این ترتیب، ده زیرمعیار امنیت، ایمنی، آموزش، مشارکت، جمعیت، بهداشت، فراغت، مسئولیت ‏پذیری، رضایت از خدمات، و تعلق مکانی به ‏عنوان زیرمعیارهای پایداری اجتماعی و ده زیرمعیار نرخ بیکاری، بیمه کشاورزی، دسترسی به بازار، نوسان قیمت، بار تکفل، مکانیزاسیون، میانگین درآمد، سرانه دامی، تنوع اقتصادی، و سرمایه‏ گذاری نیز برای پایداری اقتصادی در مناطق روستایی ایران شناسایی شد. در ادامه و براساس آرای متخصصان و کارشناسان توسعه و برنامه‏ ریزی روستایی مشخص شد که میزان تاثیر معیارهای اجتماعی و اقتصادی بر پایداری سکونتگاه‏ های روستایی تقریبا یکسان است و تفاوت چندانی در میزان اهمیت آن‏ها وجود ندارد. از طرفی دیگر، زیرمعیارهای آموزش و نرخ بیکاری به‏ترتیب موثرترین زیرمعیارهای پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی در سکونتگاه ‏های روستایی کشورند.