بررسی بازتاب منهیات نهج البلاغه در حدیقه سنایی با رویکرد بینامتنیت

طبق نظر نظریه پردازان بینامتنیت ازجمله کریستوا، هر متنی در ارتباط با متون پیشین، معنی می یابد. متن ممکن است صورت گسترش یافته یا شکل هنری متون قبلی باشد. حدیقه سنایی به عنوان متن تعلیمی و عرفانی، از متون اسلامی فارسی و عربی بهره ها برده است. نهج البلاغه، یکی از متون اسلامی است که سنایی در پدید آوردن حدیقه الحقیقه، به صورت گسترده و فراتر از حد تاثیرپذیری، بدان نظر داشته است؛ به گونه ای که برای درک بسیاری از نکته های حدیقه، باید به سخنان مولا علی(ع) به ویژه نهج البلاغه مراجعه کرد. موضوع رذایل و محرمات، به دلیل بازتاب نسبتا گسترده آن، در کلام علی(ع) و نیز حکیم سنایی، مبحث اصلی تحقیق حاضر است که براساس رابطه بینامتنی و با تاکید بر نهج البلاغه و حدیقه الحقیقه بررسی می شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد سنایی در مثنوی تعلیمی عرفانی حدیقه الحقیقه، هم از امکانات شعری و هم از واژگان، مضامین و اشارات ارزنده سخنان علی(ع) به صورت های سه گانه بینامتنی (نفی بخشی، نفی متقارن و نفی کامل) استفاده کرده است. بی تردید، این تعامل آگاهانه حدیقه با کلام علی(ع)، موجب ماندگاری و پویایی اثر سنایی شده است.