تاثیر مدیریت بقایای گیاهی و نیتروژن بر تغییرات وزن خشک و عملکرد گیاه پنبه (Gossypium hirsutum L.) در دو سامانه خاک ورزی

اجتناب از شخم مکرر زمین به همراه حفظ بقایای گیاهی و مدیریت تغذیه گیاه می تواند به حفاظت و بهبود شرایط خاک و گیاه کمک نماید. در این راستا جهت بررسی تاثیر کاربرد مقادیر مختلف بقایای گیاهی و کود نیتروژن در دو سامانه مختلف خاک ورزی بر عملکرد و اجزاء عملکرد پنبه، آزمایشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل با سه تکرار در سال 1392 انجام شد. عامل اصلی دو سطح خاک ورزی معمول (شخم برگردان‏دار) و کم خاک ورزی (دیسک) بود. عامل فرعی نیز شامل دو سطح نیتروژن (50 و 150 کیلو‏گرم در هکتار) و پنج سطح بقایای جو (معادل صفر، 77، 154، 231 و 308 گرم در مترمربع) بود که به صورت فاکتوریل در کرت‏های فرعی به صورت تصادفی توزیع شدند. صفات مورد بررسی شامل درصد سبز شدن، وزن خشک گیاه و عملکرد و اجزای عملکرد بودند. نتایج نشان داد که کاربرد بقایا سبب کاهش سبز شدن پنبه شد. کاربرد مقادیر اندک بقایا سبب کاهش وزن خشک و عملکرد پنبه نسبت به عدم کاربرد شد، ولی با افزایش بقایا مقادیر این صفات به ویژه در شرایط کاربرد بیشتر نیتروژن و شخم برگردان دار، افزایش زیادی را نشان دادند، به نحوی که بالاترین میزان عملکرد الیاف به میزان 1/04 تن در هکتار در سطح 308 گرم بقایا همراه با 150 کیلوگرم نیتروژن و کاربرد شخم برگردان دار حاصل شد. بر مبنای یافته ها، در صورت افزودن 100 درصد بقایای محصول قبل به خاک، باید میزان نیتروژن به کار برده شده نیز به طور متناسب افزایش یابد، در غیر این صورت کاهش معنی داری در عملکرد و اجزاء آن به ویژه در سطوح بالای بقایا رخ می دهد. هم چنین به نظر می رسد حداقل در کوتاه‏مدت اجرای سامانه‏های کم‏خاک‏ورزی تاثیری بر عملکرد نداشته و یا حتی سبب کاهش آن شوند و به مطالعات درازمدت برای تعیین اثربخشی سامانه‏های خاک‏ورزی حفاظتی نیاز است.