شهر تهران در تحلیل جامعه شناختی آثار سینمایی دهه 40 و 50 با تاکید بر فیلم های خشت و آینه و دایره مینا

اهمیت شناخت انسان، جامعه و آگاهی از نحوه تعامل آن ها با فضاهای شهری برای دست یابی به معماری و شهرسازی انسان مدار و با کیفیت بر همه مشخص است. از این رو نویسنده مقاله بر آن شد تا از دریچه سینما به عنوان یکی از ابزارهای مهمی که تعامل جامعه و شهر را به صورت همزمان نمایش می دهد به عنوان روشی متفاوت برای شناخت جامعه و شهر استفاده نماید. تیوری «بازتاب» در جامعه شناسی سینما به فیلم ها به مثابه سندهایی می نگرد که زندگی اجتماعی در آن ها بازتاب پیدا می کند؛ لذا هدف این است که با میانجیگری سینما و تصویری که از شهر و جامعه ارایه کرده تاملی انتقادی از مدرنیته و زندگی روزمره شهری و همچنین واکنش عمومی شهروندان تهرانی در مواجهه با این شهر در یک دوره تاریخی خاص، آگاهی یافت. رویکرد نظری در این مطالعه مبتنی بر آراء لوسین گلدمن1 بوده است. روش گلدمن در نقد ادبی ساخت گرایی تکوینی است که برای دست یابی به ساختار پنهان فیلم ها از طریق نشانه شناسی تصویر لایه ها و ساختار پنهان متن به دست می آید. این مقاله از خلال تفسیر دو فیلم که از تاثیرگذارترین فیلم های دو دهه 40 و 50 شمسی (خشت و آینه و دایره مینا) به انجام رسیده است. این فیلم ها مشخصه های روشن مدرنیته اعم از خودبیگانگی انسان در شهر، تناقص های جامعه در حال گذار از سنت به  مدرنیته، دگردیسی رفتارها و هنجارهای فرهنگی اجتماعی و تاثیر آن ها بر رفتار و هنجارهای شهری، تضاد میان کهنه و نو، ناپایداری فضاهای کالبدی، تخریب و نوسازی دایمی شهر و غیره را در خود دارند. در نتیجه برای دست یابی و شناخت دقیق تر جامعه مخاطب معماری و شهر می توان از دریچه فیلم و سینما که در بازه زمانی کوتاه گزارش مصوری را از شرایط اجتمایی انسان ها و نحوه تعامل آن ها با فضا و شهر را ارایه می دهد، می توان استفاده کرد