مبانی تاویل از منظر عاملی اصفهانی در کتاب مقدمه مرآت الانوار و مشکات الاسرار

یکی از مفسران شیعی در قرن دوازدهم، «ابوالحسن شریف عاملی اصفهانی» صاحب کتاب «مقدمه مرآت الانوار و مشکات الاسرار» است. وی این اثر را به عنوان مقدمه ای بر تفسیر قرآن خود نوشته و البته تفسیر را به پایان نرسانده است. عاملی در این اثر، اهتمام خود را بر گرد آوری روایات باطنی و تاویلی قرار داده و در حجم عمده کتاب، برای حدود 1200 واژه ی قرآنی به ترتیب الفبا ، معنای تاویلی بر مبنای روایات ارایه داده است. انتخاب روایات توسط او، بر یک سری مبانی علمی و اعتقادی استوار بوده که می توان به مواردی چون اعتقاد به تحریف ناپذیری قرآن، حجیت ظواهر قرآن، حجیت روایات، اجتهاد ضابطه مند و پرهیز از اجتهاد بی اساس اشاره کرد. کتاب مذکور در منظومه آثار شیعی و از لحاظ اثر گذاری بر تفاسیر بعد از خود، جایگاه متوسط یا کمتری دارد و بنا به تصریح مولف، برای پر کردن خلا موجود در عصر وی نسبت به این روایات تالیف شده است. در عین حال، نظریات قرآن پژوهان معاصر که درمورد تاویل صاحب نظر و اثر هستند، در ارزیابی مبانی عاملی اصفهانی اهمیت دارد.