سنجش وضعیت و تحلیل عوامل موثر بر مطلوبیت مدیریت بحران مخاطرات طبیعی در شهرستان قائنات

 تداوم مخاطرات طبیعی و آسیب پذیری شهرستان قاینات موجب شده است این مخاطرات به بحران هایی با خسارات فراوان هرساله بدل شوند. با توجه به اینکه وضعیت مدیریت نقش بسزایی در کنترل مخاطرات طبیعی و تبدیل آنها به بحران دارد، در این زمینه نیاز است وضعیت مدیریت بحران شهرستان از یک سو و عوامل موثر بر وضعیت عملکرد آنها از سوی دیگر بررسی دقیق و تحلیل شود.

هدف این پژوهش، بهبود وضعیت مدیریت بحران و کاهش آسیب پذیری با حرکت به سمت مدیریت نوین بحران های طبیعی است.

 پژوهش حاضر از نوع کاربردی و مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و رویکرد پژوهش، کمی کیفی است. بر این اساس، نخست پس از گردآوری مطالب نظری به روش اسنادی، با تدوین شاخص ها و متغیرهای مدیریت بحران، با توزیع 100 پرسش نامه ساختارمند در میان متخصصان دانشگاهی، انجمن های مردم نهاد، دهیاران و آگاهان روستایی و مدیران ارگان های دولتی مرتبط با کنترل و مدیریت بحران که به روش هدفمند انتخاب شدند، وضعیت موجود مدیریت بحران شهرستان مبتنی بر میزان آگاهی و دانش، مهارت و وضعیت عملکرد آنها با آزمون T تک نمونه ای سنجیده شد؛ در ادامه با مصاحبه نیمه ساختارمند به صورت هدفمند با 26 نفر از اعضای این گروه ها، علل و عوامل موثر بر این وضعیت با انجام کدگذاری باز شناسایی و سپس با توزیع در میان اعضای گروه های نام برده (100 نفر) به روش تحلیل عاملی تایید شدند. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه های توزیع شده با پیش آزمون و تایید متخصصان و روایی سازه با آزمون تحلیل عاملی و پایایی نیز با ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0.71 تایید شد.

مدیریت بحران شهرستان قاینات با مقدار نامناسب میانگین محاسبه شده برابر با 2.67، وضعیت رضایت بخشی ندارد. علل شکل گیری این وضعیت در قالب چهار عامل اصلی ضعف در برنامه ریزی، اجرا و نظارت مدیریت بحران شهرستان، نارسایی های اجتماعی، ضعف در قانونگذاری و سیاست گذاری و ضعف در آموزش و مهارت های عملی، مبتنی بر 32 شاخص خلاصه شد؛ همچنین مدیریت بحران مخاطرات محیطی در منطقه مبتنی بر رویکرد سنتی (انفعالی، واکنشی، تخصص گرایانه، مشارکتی نبودن، تاکید بر امدادرسانی و بازیابی) است.

نوآوری پژوهش حاضر در دیدگاه ساختاری و جامع برای شناخت عوامل موثر بر وضعیت مدیریت بحران منطقه و بارزکردن نقش همزمان مدیریت ناکارآمد و نارسایی های اجتماعی در افزایش آسیب پذیری دربرابر بحران هاست.