مطالعه ساختاری هشت نمونه مطالعاتی کاغذ از اسناد بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی متعلق به موزه ملی ایران

اسناد تاریخی بیانگر هویت و ارزش های ملی، مذهبی، هنری و تاریخی هر ملت است. شناخت عوامل سازنده کاغذ به شناخت فرهنگ های گذشته و تطور فنون مرتب بسیار کمک می کند. اسناد متعلق به بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی از کهن ترین مجموعه اسناد شناخته شده دوره اسلامی ایران است که با وجود ارزش های تاریخی منحصربه فرد، تا کنون تحقیقات و بررسی های آزمایشگاهی کاملی در حوزه شناخت فنی عوامل سازنده کاغذهای آن صورت نگرفته است. در این پژوهش به منظور شناسایی نوع الیاف، آهار، خمیر و نوع پرکننده موجود در نمونه های مطالعاتی کاغذ از روش های شناسایی با معرف های رنگی، مشاهدات میکروسکوپ نوری به روش عبوری و میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیف بینی پاشنده انرژی پرتو ایکس استفاده شد. نتایج نشان می دهد که در ساخت نمونه ها از الیاف کتان و کنف استفاده شده است و تنها در سه نمونه افزون بر الیاف گفته شده، الیاف رامی هم مشاهده شد. علاوه بر این، نتایج آزمون شناسایی خمیرکاغذ حاکی از آن است که خمیر به کاررفته در نمونه های بررسی شده از نوع کهنه پارچه است که به روش دست ساز (مکانیکی) تهیه شده اند. همچنین براساس آزمون شناسایی آهار مشخص شد که آهار موجود در نمونه ها از نوع پلی ساکاریدی (نشاسته) و پرکننده موجود در نمونه ها از نوع کربنات کلسیم است که در دو نمونه، گچ و در یک نمونه، کایولن نیز تشخیص داده شد.