تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول

بررسی و کسب دانش از نحوه تغییرات اجتماعی شهر در دوره های تاریخی متعدد بالاخص در اوایل توسعه و گسترش شهر، از اهمیت به سزایی در جامعه شناسی شهری برخوردار است. لذا هدف این مقاله، بررسی تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول (1304-1321) است. در ارتباط با روش تحقیق، تحلیل تاریخی و تحلیل هرمنوتیک تفسیری به موازات یکدیگر در اینجا استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که: شهر تهرانی که در در اواخر دوره قاجاریه، تهران با هرج و مرج و ضعف قدرت مرکزی روبرو شده بود، در طی سال های 1300 تا 1320 شاهد تغییرات و تحولاتی بود که تا آن مقطع تاریخی تجربه نکرده بود. تغییراتی (نظیر پیدایش دیوانسالاری، اجرای سیستم جدید مدیریت شهری (بلدیه)، گسترش محلات و ایجاد محلات جدید، ایجاد ساختمان های متعدد و زیاد، ایجاد خیابان ها، توسعه فضایی شهر، حرفه ها و مشاغل جدید، مهاجرت و افزایش جمعیت شهری و...) باعث تغییر الگوهای دیرپای زندگی در شهر شد و شهرنشینی مدرن را نوید داد. در کنار این در پی سیاست های تجددگرایی، شاهد شدت گرفتن هجوم فرهنگ غربی به شکل بی سابقه ای در شهر بالاخص در معماری و شهرسازی و فرهنگ و آداب مردم در تهران هستیم. نتیجه تحقیق حاکی است که شهرنشینی جدید در ایران، با محوریت شهر تهران شکل گرفت و با نوسازی و طرح های توسعه شهری توسط دولت به تبیعت از کشورهای غربی، با ایجاد تغییرات شگرف اجتماعی و رویارویی با ناشناخته ترین مسایل شهری همراه بود. تغییراتی که مردم شهری، صرفا پذیرندگان این تغییرات هستند و خودشان را با آنها انطباق می دهند.