گذار از شرع به عرف روسی در نظام قضایی فرارود (قرن 13ق/19م)

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:

تشکیلات دیوانی فرارود از زمان جدایی از ایران به دلیل غلبه نظام قبیله ای و ایلی، سیر کاملا متفاوتی را پی گرفت. قدرت رهبران قبایل و امیران ازبک در کنار جاری بودن قوانین عرفی قبیله ای، تداوم نظام پیشین (نظام دیوانی تیموری) را ناممکن می ساخت. حاصل چنین چالشی در حوزه قضایی (که ارتباط مستقیم با قوانین موردپذیرش یک جامعه دارد)، در گام نخست تقابل عرف قبیله ای و شرع اسلامی و سپس همزیستی این دو بود. واپسین حاکمان ازبک، در راستای تمرکز قدرت حکومت مرکزی و تضعیف قبایل، سیاست هایی ازجمله گسترش نظام دیوانی با محوریت قوانین اسلامی را در دستور کار خود قرار دادند، بنابراین نظام قضایی آن ها به ویژه در مناطق یکجانشین شریعت محور شد. مسئله مهم این بود که فرایند فوق در مسیر خود در قرن 13ق/19 م هنگام مواجهه با استعمار روسیه، در آستانه رقابت مجدد با الگوی دیگری (تغییر از مدل قبیله ای به روسی) قرار گرفت. در این پژوهش در بررسی همین دوره، این ابهام پی گرفته می شودکه نظام قضایی در فرارود عهد منغیت چگونه الگوی قانونی روس ها را پذیرفت و به نوع جدیدی از محاکم عرفی نزدیک شد؟ مدعای ما این است که «نظام قضایی شریعت محور فرارود عهد منغیت، پس از ورود روسها در گام نخست به رقابت با آنها پرداخت اما به دلیل ناکارآمدی، در نهایت به شیوه قهری و تحمیلی غلبه نظام جدید عرفی به سبک روسی راپذیرفت.

زبان:
فارسی
صفحات:
93 تا 104
لینک کوتاه:
magiran.com/p2139100 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!