بررسی و نقد نشانه‏ شناختی قرائت وحدت وجودی از شعر حافظ

سرشت باز و چندصدایی شعر حافظ موجب شده است خوانندگان زیادی از دیرباز تا روزگار معاصر به قرایت شعر او بپردازند. قرایت عرفانی یکی از قرایت‎های مطرح و دامنه‏دار از شعر حافظ است که به ‏اقسام گوناگونی بخش‎پذیر است. از میان قرایت‎های عرفانی می توان به رساله‎ای از جلال الدین دوانی در قرن نهم اشاره کرد. او در رساله خود، بیتی از حافظ را ‏بر مبنای ‏پارادایم وحدت وجود ‏قرایت کرده است. این مقاله می کوشد برای نقد و ارزیابی قرایت دوانی، الگوی نشانه‏شناسی مبتنی بر بافت های سه گانه را به کار گیرد و با رجوع به تاریخ تحول عرفان ایرانی - اسلامی‏ نشان دهد چنین قرایتی از شعر حافظ مقرون به صواب نیست. برای تبیین تحولات تاریخ تصوف، از مفهوم سنت اول و دوم عرفانی استفاده شده و مفاهیم عمده و مشترک این دو سنت، یعنی تجلی، عشق و وحدت شهود / وحدت وجود با یکدیگر مقایسه شده است.