ارزیابی پتانسیل تولید رواناب و رسوب با استفاده از باران ساز و مدل هیدرولوژیک در حوزه آبخیز کوزه تپراقی اردبیل

حوزه های آبخیز یک محیط وسیع با شرایط متفاوت می باشند که شبیه سازی و مطالعه مطالعه فرآیند‎های تولید رواناب و رسوب در سطح این منطقه برای مدیریت و حفظ منابع بسیار مهم می باشد. حوزه حوزه آبخیز کوزه تپراقی با مساحت 766 کیلومتر مربع در جنوب و بالادست حوزه حوزه آبخیز قره سو در استان اردبیل واقع شده است. از بین مدل های هیدرولوژیک با توجه به قابلیت های مدل SWAT، این مدل برای شبیه سازی فرآیندهای هیدرولوژیک منطقه در سطح زیرحوضه استفاده شد. همچنین برای بررسی دقیق تر از دستگاه شبیه ساز باران در سطح واحد پاسخ هیدرولوژیک (HRU) استفاده شد و نتایج به دست آمده در سطح زیرحوضه تعمیم داده شدند. نتایج مدل هیدرولوژیک SWAT با نمایه های آماری R2، NSE و RMSE ارزیابی شد به طوری که برای شبیه سازی رواناب در دوره های واسنجی و اعتبارسنجی، این نمایه ها به ترتیب 8/0-74/0، 71/0-69/0 و 32/0-33/0 و برای شبیه سازی رسوب 75/0-66/0، 72/0-64/0 و 27/35-39/26 به دست آمدند. بررسی نتایج مطالعات حاصل از باران ساز مصنوعی نیز نشان داد که خاک های لومی منطقه واقع در 8 نمونه HRU نقش زیادی در تولید رسوب منطقه دارند. مقدار حداکثر رواناب و رسوب تولیدی با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران و مدل SWAT در زیرحوضه های 13 و 1  مشاهده شدند که نشان دهنده دهنده شرایط ضعیف و نامناسب در این زیرحوضه ها می باشند. مقایسه مقایسه نتایج روش های مطالعاتی نشان داد که مدل SWAT از عملکرد بهتری برای شبیه سازی رواناب نسبت به دستگاه شبیه ساز باران برخوردار می باشد. همچنین مقدار رسوب شبیه سازی شده توسط این مدل بیشتر از مقدار رسوب محاسباتی توسط دستگاه شبیه ساز باران بوده و به مقادیر مشاهداتی نزدیک تر می باشد.