کارکرد تنظیم آب در اکوسیستم های مرتعی، ارزش گذاری اقتصادی تغییر شرایط مراتع (مطالعه موردی: حوضه آبخیز ارناوه، خراسان شمالی)

مراتع طیف متنوعی از خدمات ضروری برای زندگی انسان فراهم می کنند. اما شکست بازار در نظر گرفتن بسیاری از این خدمات اکوسیستمی باعث اخلال در ارایه آن ها شده است. در این مطالعه ارزش اقتصادی کارکرد تنظیم و کنترل رواناب مراتع حوضه آبخیز ارناوه در شمال شرق ایران بررسی گردید. کمی سازی مقدار رواناب با استفاده از روش SCS-CN و ارزش گذاری اقتصادی کنترل رواناب با استفاده از روش هزینه جایگزین انجام شد. نقش پوشش گیاهی مراتع در حفظ آب با مقایسه مقدار کارکرد تحت شرایط فعلی پوشش و سناریو تخریب مراتع تعیین شد. علاوه بر این نقش پوشش گیاهی مراتع در کنترل رواناب سطحی با در نظر گرفتن سه سناریوی فرضی دیگر و سپس اثرات تغییرات کاربری مرتبط با این سناریوها بر میزان رواناب مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که نقش پوشش گیاهی مراتع در تنظیم و کنترل رواناب برابر با 106×19/7 مترمکعب در سال است که ارزش اقتصادی سالانه ای برابر با 109×123 ریال (225 دلار در هکتار در سال) دارد. همچنین نتایج مقایسه مقدار کارکرد مذکور در 3 سناریوی احتمالی تبدیل مراتع و شرایط فعلی نشان داد که سناریوی تبدیل مراتع به اراضی دیم دارای بیشترین تاثیرات منفی (106×18/4 مترمکعب در سال افزایش نسبت به شرایط فعلی) و سناریو بهبود پوشش گیاهی مراتع به 50-25 درصد پوشش گیاهی دارای بیشترین تاثیرات مثبت (106×95/1 مترمکعب در سال کاهش رواناب) در تنظیم و ذخیره رواناب خواهند داشت. نتایج مطالعه می تواند به تصمیم گیرندگان در جهت انتخاب مناسب ترین راهبرهای توسعه کمک نماید.