مهاجرت بازگشتی متخصصان و آموزش عالی ایران: آسیب شناسی فرایند بازیابی هویت حرفه ای مهاجران در نهاد دانشگاه

با گسترش و تنوع روند جا به جایی های بین المللی به عنوان عاملی اثرگذار بر توسعه ملی کشورها، عرصه مطالعات مهاجرت به بازخوانی نیاز دارد. روند رو به افزایش برون کوچی تحصیل کردگان در سال های اخیر به عنوان یکی از چالش های عرصه سیاستگذاری قلمداد شده و نیازمند آسیب شناسی جامع است. این پژوهش برای فهم و تحلیل تجربه زیسته متخصصان بازگشته به کشور از فرایند ادغام در آموزش عالی ایران انجام شده و درصدد نشان دادن آن است که چه ظرفیت هایی آنها را به ماندن در کشور و خدمت در نهاد دانشگاه ترغیب می کند و آموزش عالی به عنوان مهم ترین بستر جذب نیروهای متخصص چگونه با سرمایه انسانی مهاجران بازگشتی برخورد می کند؟ روش پژوهش کیفی و جمع آوری داده ها بر اساس 65 مصاحبه نیمه ساختار یافته با متخصصان بازگشته به کشور با مدرک دکتری و بالاتر بود. به منظور ارایه تصویری جامع از سیاستگذاری های صورت گرفته، 12 مصاحبه تخصصی با مدیران گروه های دانشگاهی و مسیولان مربوط در بخش های دولتی و خصوصی صورت گرفت. همچنین سوالات کمیته علمی جذب هییت علمی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور فهم چالش های مهاجران بازگشتی تحلیل محتوا شد. به نظر می رسد رویکرد نهاد آموزش عالی به انتفاع از سرمایه انسانی متخصصان بازگشتی در قالبی محدود و کوتاه مدت است و ادغام درازمدت در چارچوب فرایند جذب هییت علمی با چالش های متعددی همچون غلبه نگاه فنی بر نظام آموزشی و مهجوریت علوم انسانی، منطبق نبودن تخصص و مهارت های مهاجران بازگشتی با نیازهای اعلامی دانشگاه های کشور، کمیت محوری نظام ارزشیابی در دانشگاه، توزیع نامناسب منابع، نبود زیرساخت های لازم در به فعلیت رسیدن تخصص مهاجران، از دست دادن شبکه های حمایتگر آکادمیک و تفاوت استاندارد تولید رزومه در داخل و خارج از کشور همراه است.