گروه بندی لاین های موتانت برنج از نظر صفات مهم مورفولوژیک و زراعی در شرایط متفاوت رطوبتی با استفاده از تجزیه های آماری چند متغیره

به منظور مطالعه صفات مورفولوژیک و زراعی و تعیین الگوی هتروتیک در مرحله زایشی 96 ژنوتیپ موتانت برنج  (M2)، دو آزمایش جداگانه تحت شرایط تنش خشکی و غرقاب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 اجرا گردید. تجزیه به عامل ها به منظور کاهش تعداد متغیرها به تعداد کمتری از عامل های مستقل از هم منجر به شناسایی سه و چهار عامل، به ترتیب در شرایط غرقاب و خشکی، شد که  86/3 و 76/5 درصد واریانس کل را توجیه کردند. تجزیه خوشه ای با استفاده از عامل های انتخابی به روش Ward و فاصله اقلیدوسی منجر به گروه بندی ژنوتیپ های موتانت برنج شد. به منظور تعیین بهترین نقطه برش دندروگرام ها از تجزیه تابع تشخیص استفاده شد که نتیجه آن تولید چهار خوشه با تفاوت معنی دار از هم در هر دو شرایط آبیاری شد. در شرایط غرقاب ژنوتیپ های خوشه های اول و دوم بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد را داشتند. از طرفی، در شرایط خشکی ژنوتیپ های خوشه های سوم و چهارم پرمحصول تر و متحمل تر به تنش خشکی بودند. موتانت های شماره 4، 18، 25، 28، 29، 43، 44، 48، 53، 72، 79، 88، 90، 91، 94 و 95 در شرایط غرقاب در خوشه های اول و دوم و در شرایط تنش خشکی در خوشه های متحمل سوم و چهارم قرار گرفتند و بنابراین از نظر عملکرد دانه و تحمل به تنش خشکی به سایر موتانت ها برتری داشتند. از نتایج حاصل از این پژوهش می توان برای انتخاب هدفمند والدین مناسب از خوشه های متفاوت به منظور دورگ گیری و تولید رقم های جدید برنج استفاده نمود.