وراثت صفات زراعی و فیزیولوژیک در گندم نان تحت شرایط تنش کم آبی و عادی

به منظور بررسی وراثت برخی صفات زراعی و فیزیویولوژیک در گندم نان، تجزیه میانگین نسل ها و تجزیه واریانس نسل ها در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز در شرایط عادی و تنش آبی انجام شد. نسل  ها از تلاقی دو رقم ارگ (متحمل به خشکی) و مغان3 (حساس به خشکی) حاصل شدند. آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار صورت گرفت. شرایط آبیاری در کرت های اصلی و نسل ها در کرت های فرعی قرار داده شدند. در شرایط تنش، آبیاری پس از گرده افشانی متوقف شد. بر اساس نتایج تجزیه میانگین نسل ها، مدل افزایشی - غالبیت برای طول برگ پرچم (شرایط آبیاری عادی) و برای عرض برگ پرچم، مساحت برگ پرچم و میزان کلروفیل برگ (در دو شرایط تنش کم آبی و عادی) برازش یافت. برای سایر صفات (طول برگ پرچم در شرایط تنش کم آبی و ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد پنجه های بارور، روز تا ظهور سنبله، تعداد دانه درسنبله، وزن سنبله، وزن کاه، بیوماس، عملکرد دانه و شاخص برداشت در هر دو شرایط)، مدل شش پارامتری بهترین برازش را داشت که بیانگر وجود اثرهای متقابل غیرآللی در کنترل صفات مورد بررسی بود. دامنه وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای صفات مورد مطالعه در شرایط تنش کم آبی به ترتیب0/99 - 0/70 و 0/30 - 0/03 و در شرایط عادی به ترتیب 0/99 - 0.60 و  0/55 - 0/10 به دست آمد. در هر دو شرایط، واریانس غالبیت بزرگ تر از واریانس افزایشی برای اکثر صفات بود. متوسط درجه غالبیت نیز برای کلیه صفات در هر دو شرایط بیش تر از یک بود که وجود پدیده فوق غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد. این نتایج نیاز به بهره برداری از اثرهای ژنی غیرافزایشی را از طریق تولید واریته های هیبرید در گندم، در صورت رفع موانع تولید بذر هیبرید، گوشزد می کند.