واکاوی پیوندهای تشیع و تصوف: بررسی رویارویی قاضی نورالله شوشتری با عبدالرحمن جامی

در تاریخ تصوف و عرفان اسلامی، به طور عام، و مکتب خراسان، به طور خاص، امامان شیعه جایگاه ویژه ای داشته اند و مفسران اعتقادی و عرفانی اسلام و سرسلسله صوفیان و عرفا تلقی می شوند. قاضی نورالله شوشتری، از عالمان بزرگ شیعی، در کاویدن و ریشه یابی این امر در آثار و اندیشه های صوفیه بسیار کوشیده است. حاصل تلاش او اثبات «تشیع اعتقادی» یا دست کم «محبتی» بسیاری از عارفان و مشایخ صوفیه است که به ظاهر به مدرسه فقهی و کلامی اهل سنت تعلق دارند. به نظر می رسد، بر اساس معیارهای شوشتری، جامی عارف و شاعر بزرگ نقش بندی، نیز می تواند در دایره این نوع از تشیع قرار گیرد. با این حال، قاضی نورالله چنین چیزی را نمی پذیرد تا جایی که جامی را ستیزنده تشیع و شیعیان به شمار آورده است. نشانه شناسی زمینه ها، و شواهد گرایش ها و علایق شیعی جامی، که در سرتاسر آثارش از تبجیل و بزرگ داشت خاندان رسول کوتاهی نکرده، در یک سو و تبیین علل کلامی و تاریخی ناخرسندی قاضی نورالله از جامی به دلیل بی مهری جامی به شیعیان عصر خویش و ناهمدلی با عارفان شیعی یا شیعه گرا و تعریض او درباره ابوطالب و اهل رفض، و اختلافات طریقتی قاضی نورالله و جامی در سوی دیگر، رسالت این پژوهش است که به نحو تحلیلی بررسی می شود.