واکاوی پدیده عذرخواهی پزشکان متعاقب وقوع خطاهای پزشکی

علی رغم تلاش بیمارستان ها، سرعت کاهش اشتباهات پزشکی هنوز هم آهسته است. بسیاری از خطاها اتفاق می افتد و هزاران بیمار و پزشک در اثر خطاهای پزشکی رنج می برند. اعضای سازمان های بهداشتی و درمانی، عموما برای افشای خطاهای پزشکی و عذرخواهی از فرد آسیب دیده، آموزشی نمی بینند و ممکن است از افشای خطا و عذرخواهی خودداری کنند. هدف این پژوهش، واکاوی پدیده عذرخواهی پزشکان متعاقب وقوع خطاهای پزشکی است.

روش پژوهش، کیفی (مبتنی بر مصاحبه) با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است. داده ها با انتخاب هدفمند 25 نفر از پزشکان و دستیاران ارشد شاغل در بیمارستان های شهید محمدی، کودکان و خلیج فارس بندرعباس از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری شد. استراتژی تحلیل داده ها، تحلیل مضمون است بدین منظور از نرم افزار MAXQDA 10 کمک گرفته شد. بازه زمانی پژوهش سال 98-1397 است.

در این پژوهش سه مضمون فراگیر (پیشایندها، پدیده عذرخواهی پزشکان و پیامدها)، هشت مضمون سازمان دهنده (هنجارهای جامعه پزشکی، عوامل اجتماعی، عوامل فردی، اجزای عذرخواهی، شرایط عذرخواهی، کسب مقبولیت اجتماعی، فشارهای درونی و بیرونی و تسهیل شرایط درمان برای بیمار و پزشک) و 27 مضمون پایه شناسایی شد.

برای انجام پژوهش کد اخلاق با شناسه ir.hums.rec.1397.237 از کمیته اخلاق دریافت شد. برای داوطلبانه بودن شرکت در پژوهش ابتدا فرم رضایت نامه کتبی به افراد داده شد و پس از اعلام رضایت، اجازه برای مصاحبه و یادداشت برداری کسب شد. در زمینه محرمانه بودن اطاعات شخصی به آن ها اطمینان داده شد.

ترس از تبعات قانونی و از دست دادن اعتبار باعث می شود که پزشکان را در ارایه عذرخواهی محتاط تر، اما مولفه های آموزش، فرهنگ و ویژگی شخصیتی، ارایه و پذیرش عذرخواهی را تسهیل می کنند. از سویی دیگر، انجام عذرخواهی روابط بیمار و پزشک را بهبود داده و از بروز مشکلاتی مانند فشارهای روحی و روانی و پیگیری قانونی جلوگیری می کند.