پهنه بندی خطر سیلاب در حوضه ی آبخیز آق لاقان چای با استفاده از مدل ANP

سیلاب از جمله بلایای طبیعی در مناطق کوهستانی است. شناخت نواحی مستعد وقوع سیلاب، یکی از اقدام های اساسی در مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی توسعه ای است. حوضه ی آبخیز آق لاقان چای به لحاظ شرایط موجود در منطقه شامل توپوگرافی و اقلیمی، بسیار مستعد برای شکل گیری سیلاب و رواناب است و این امر خسارت های زیادی را به سکونت گاه های روستایی، مزارع و راه های ارتباطی وارد می کند. همچنین وقوع این پدیده، ضمن افزایش فرسایش پذیری خاک و هدررفت منابع با ارزش خاک، موجب تشدید پر شدن مخزن سد یامچی نیز می شود. بنابراین، هدف تحقیق حاضر، پهنه بندی حوضه ی مورد مطالعه از لحاظ پتانسیل وقوع سیلاب است. در این مطالعه ابتدا با بررسی های میدانی و مطالعه منابع، نه عامل به عنوان عوامل موثر برای ایجاد سیلاب در منطقه شناسایی شدند. این عوامل شامل شیب، جهت شیب، لیتولوژی، ارتفاع، فاصله از آبراهه، بارش، دما، کاربری اراضی و خاک است. سپس لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. ارزش گذاری و استاندارد سازی نقشه های معیار به صورت توام با استفاده از روش فازی انجام شد. جهت وزن دهی عوامل از روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شد. در نهایت، نقشه ی حاصله در پنج رده ی با خطر بسیار کم تا خطر بسیار زیاد طبقه بندی شد. طبق نتایج به دست آمده، عوامل شیب، لیتولوژی و خاک بیشترین تاثیر را بر ایجاد سیل در حوضه ی آق لاقان چای دارند. همچنین، با توجه به نقشه پهنه بندی خطر سیلاب، به ترتیب 18 و 22 درصد از مساحت حوضه، در طبقه خطر بسیار زیاد و خطر زیاد قرار دارد. به طورکلی نتایج مطالعه نشان می دهد که حوضه آق لاقان چای دارای توان بسیار بالا از لحاظ رخداد سیلاب می باشد. بنابراین، انجام اقدام های حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی در حوضه ی مورد مطالعه ضروری است.