اثر افزودن عصاره اتانولی پونه و سیستئین به رقیق کننده بر ویژگی های باروری منی مجمد قوچ بلوچی پس از یخ گشایی

با توجه به تمایل فزاینده پرورش دهنده گان گوسفند به استفاده از تلقیح مصنوعی، یافتن راهکارهایی برای حفط باردری منی منجمد قوچ می تواند دارای اهمیت و کاربردی باشد. یکی از اثرات منفی انجماد منی دام ها، افزایش رادیکال های آزاد و در نتیجه افزایش پراکسیداسیون غشای سلولی اسپرم است که در نهایت باعث کاهش باروری منی پس از یخ گشایی می گردد. برخی گیاهان با داشتن سطوح بالای آنتی اکسیدان طبیعی می توانند به کاهش پراکسیداسیون منی کمک نمایند. از سوی دیگر، اسید آمینه سیستیین به عنوان پیش ساز گلوتاتیون، یکی از ظرفیت های آنتی اکسیدانتی منی به شمار می رود. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی اثر افزودن عصاره اتانولی گیاه پونه به عنوان منبع آنتی اکسیدانت های طبیعی و اسید آمینه سیستیین به منی قوچ بر ویژگی های باروری منی پس از فرآیند انجماد و یخ گشایی بود.

در این تحقیق نمونه های منی از چهار راس قوچ بلوچی بالغ و بارور (میانگین سن بیش از دو سال) با استفاده از مهبل مصنوعی جمع آوری گردید و پس از ارزیابی اولیه با یکدیگر مخلوط شدند. سپس نمونه ها با استفاده از رقیق کننده منی بر پایه تریس- زرده تخم مرغ رقیق سازی گردیدند. تیمارهای آزمایش بصورت (3×3) در قالب فاکتوریل طرح کاملا تصادفی با 9 تیمار و 6 تکرار انجام شده که به هر گروه تیماری شش نی (پایوت) اختصاص یافت. پس از افزودن سطوح مختلف عصاره اتانولی پونه (صفر، 100 و 200 میکرولیتر بر میلی لیتر) و اسید آمینه سیستیین (صفر، 5 و 10 میلی مول)، نی های با منی پر شده و به مدت دو ساعت در دمای یخچال (چهار درجه سانتی گراد) خنک شدند و سپس در نیتروژون مایع، منجمد و به مخزن نیتروژن منتقل شدند. پس از گذشت 10 روز، یخ گشایی نی ها در آب ولرم انجام شد و فراسنجه های حرکتی اسپرم توسط دستگاه ارزیابی کامپیوتری ارزیابی شد. درصد زنده مانی، یکپارچگی غشای پلاسمایی و ریخت شناسی طبیعی اسپرم ها به کمک میکروسکوپ ارزیابی شد. داده های این پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SAS با رویه GLM مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تفاوت آماری بین میانگین ها نیز با استفاده از آزمون توکی-کرامر (درسطح احتمال 5 درصد) انجام شد.

نتایج نشان داد که اثر افزودن عصاره گیاه پونه و سیستیین و همچنین برهم کنش آن ها بر همه فراسنجه های جنبایی و زنده مانی اسپرم منجمد قوچ پس از یخ گشایی معنی دار بود (05/0P<) بجز درصد اسپرم ها با ریخت شناسی غیرطبیعی که صرفا اثر افزودن سیستیین معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین جنبایی کل، یکپارچگی غشای پلاسمایی، خطی بودن جنبایی و سرعت در مسیر منحنی اسپرم در تیمار سیستیین 10 (بدون عصاره پونه) و بیشترین زنده مانی، سرعت اسپرم در مسیر مستقیم و سرعت اسپرم در مسیر میانگین در تیمار سیستیین 5 مشاهده شد. بیشترین درصد جنبایی پیش رونده اسپرم در تیمار عصاره پونه 200 (بدون سیستیین) بود.

به طور کلی با توجه به تاثیر مثبت افزودن اسیدآمینه سیستیین در رقیق کننده بر پایه تریس–زرده تخم مرغ بر بیشتر فراسنجه های باروری اسپرم منجمد پس از یخ گشایی، استفاده از سطوح 5 و 10 میلی مول سیستیین در هر میلی لیتر رقیق کننده برای حفظ باروری منی منجمد قوچ پیشنهاد می گردد.