بررسی ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی Euphorbia tirucalli L. در برخی از رویشگاه های طبیعی بلوچستان

درختچه دیه دار با نام علمی Euphorbia tirucalli L. از خانواده Euphorbiaceae درختچه ای چند ساله شاداب با ساقه های منشعب و شاخه های گسترده و گرد است. عوامل محیطی یکی از مهمترین عوامل موثر بر صفات کمی و کیفی در گیاهان دارویی مطرح می باشد. در این تحقیق گیاه دیه دار در رویشگاه های مختلف استان سیستان و بلوچستان از نظر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، خاکی و فیتوشیمیایی بررسی شد. این تحقیق در قالب طرح آشیانه ای و آزمون حداقل اختلافات معنی دار دانکن در سطح 5% به صورت کاملا تصادفی با سه تکرار و شامل شهرستان های: 1- نیکشهر بخش هیچان (روستاهای کلات، حصارک و هشتیک)، 2- شهرستان راسک (روستاهای فیروزآباد، جنگل و پارود) و 3- شهرستان سرباز (روستاهای حیط، کیشکور و پیردان) با استفاده از پیمایش صحرایی اجرا گردید. نتایج نشان داد بین تمام صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری بین شهرستان ها و مناطق وجود دارد. در این پژوهش صفات مورفولوژی در شهرستان نیکشهر بیشترین میزان را داشتند و کمترین ارتفاع و تعداد شاخه مربوط به شهرستان سرباز بود که نشان می دهد با افزایش ارتفاع از سطح دریا رشد رویشی این درختچه کم می شود. خاک مورد بررسی مناطق شهرستان نیکشهر از نظر عناصر شاخص مانند فسفر و پتاسیم نسبت به سایر مناطق وضعیت مطلوب تری نشان داد. بیشترین میزان کلروفیل a، b و کاروتنویید در فصل بهار، پرولین و فلاونویید در فصل تابستان و آنتوسیانین در شهرهای مختلف به صورت متغیر مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیل a، b در شهرستان سرباز و کاروتنویید و آنتوسیانین در شهرستان راسک اندازه گیری شد. ترکیب های شیرابه نشان داد که بیشترین مقدار و تعداد مواد موثره در فصل تابستان در این گیاه وجود دارد.