تاثیر سطوح مختلف شوری آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد کینوا (Chenopodium quinoa) در کشت بهاره

افزایش جمعیت و نیاز به غذا از یک طرف و محدودیت استفاده از منابع آب های متعارف و توسعه تدریجی شوری منابع آب و خاک از طرف دیگر سبب شده است که راهکارها و اقدامات پایدار تولید در منابع آب و خاک نامتعارف (شور) اهمیت دوچندان پیدا کنند. یکی از این استراتژی ها برای دستیابی مستقیم تر به گزینه های مناسب و متحمل در برابر شوری، کار بر روی گیاهان شورزیست به عنوان گونه های گیاهی دارای تحمل ذاتی بالا به شوری است. گیاه کینوا به عنوان یک گیاه شورزیست اختیاری، در خاک های شور و مناطقی که امکان آبیاری با آب های نامتعارف و خیلی شور وجود دارد، قابل کشت است. این پژوهش برای بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری آب آبیاری بر اجزاء عملکرد، وزن خشک زیست توده، عملکرد دانه و شاخص برداشت کینوا در کشت بهاره انجام گردید.

این آزمایش در شرایط لایسیمتری در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در مرکز ملی تحقیقات شوری در استان یزد در سال زراعی 97-1396 انجام شد. سطوح شوری مورد استفاده شامل چهار سطح 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر آب آبیاری بود. 12 عدد لایسیمتر وزنی با طول 85، عرض 25 و ارتفاع 30 سانتی متر تهیه شده و سپس هر یک از لایسیمترها با خاک لوم شنی با چگالی ظاهری 4/1 گرم بر سانتی متر مکعب پر شدند. کشت به صورت بذری در ابتدای اسفند 1396 انجام یافت و پس از رسیدن به مرحله چهار برگی اقدام به تنک کردن بوته ها شد و در نهایت 10 بوته در هر لایسیمتر نگه داشته شد. آبیاری بر اساس میزان تخلیه رطوبت خاک در هر نوبت و نیاز آبشویی حدود 20 درصد انجام شد. برای کنترل شوری خاک، زه آب خروجی از ناحیه ریشه در هر نوبت از آبیاری جمع آوری شده و هدایت الکتریکی آن اندازه گیری گردید. در انتهای کار، برداشت کینوا به صورت دستی انجام و پس از خشک شدن، وزن خشک زیست توده، عملکرد دانه و شاخص برداشت و صفاتی مانند ارتفاع بوته و غیره اندازه گیری گردید.

نتایج نشان دهنده کاهش معنی دار (در سطح یک درصد) عملکرد، اجزاء عملکرد و شاخص برداشت کینوا با افزایش شوری آب آبیاری بود. افزایش شوری از 5 به 20 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش 5/29 درصدی وزن خشک زیست توده، 77 درصدی عملکرد دانه و 7/11 درصدی شاخص برداشت، 17 درصدی ارتفاع بوته، 29 درصدی طول پانیکول، 39 درصدی عرض پانیکول، 40 درصدی تعداد ساقه فرعی، 39 درصدی تعداد پانیکول در بوته و 19 درصدی وزن هزار دانه گردید. نتایج ضرایب همسبتگی پیرسون حاکی از همبستگی معنی دار عملکرد دانه با زیست توده (r=0.961**)، ارتفاع بوته (r=0.952**) و تعداد ساقه فرعی (r=0.944**) بود.

افزایش شوری آب آبیاری از 5 تا 20 دسی زیمنس بر متر به طورکلی باعث کاهش وزن زیست توده، عملکرد دانه و شاخص برداشت کینوا در کشت بهاره شد. با این وجود بین سطوح شوری 5 و 10 دسی زیمنس بر متر از نظر عملکرد دانه، وزن زیست توده و شاخص برداشت اختلاف معنی دار مشاهده نشد، اما افزایش شوری بالاتر از 15 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش شدید و معنی دار این صفات شد.