ارزیابی راندمان انتقال کانال های خاکی و کانالت ها در استان خوزستان

به منظور بهره وری بهینه از آب در کشاورزی، دانستن میزان نشت آب از کانال ها ضروری است. در این پژوهش، ارزیابی کانال های خاکی و کانالت های شبکه های آبیاری و زهکشی استان خوزستان با محاسبه راندمان انتقال آب و تلفات نشت انجام شد. در این رابطه، تعداد30 کانال در شبکه های اصلی آبیاری و زهکشی استان خوزستان شامل:کارون بزرگ، شمال خوزستان، کرخه، شاوور، زهره، جراحی و کانال های تحت مدیریت کشاورزان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تعداد 17 کانالت و شش کانال خاکی در شبکه های آبیاری از درجات سه و چهار بوده و همچنین یک کانالت و شش کانال خاکی تحت مدیریت کشاورز قرار داشت.دامنه تغییرات راندمان انتقال در کانالت ها از 9/38% در شهرستان رامشیر تا 7/99% در شهرستان شوشتر و در کانال های خاکی از 9/46% در شهرستان باغملک تا 3/89% در شهرستان شوش در نوسان بود. مقایسه میانگین شاخص های اندازه گیری و محاسبه شده با آزمونt نشان داد کهمقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال خاکی با مقدار 7/3017 مترمکعب در روز نسبت به کانالت ها با مقدار 2/2166 مترمکعب در روز اختلاف معنی داری نداشت.نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان دادکه همبستگی منفی و معنی داری در سطح یک درصد بین راندمان انتقال با مقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال و نیز بین میزان تلفات با دبی ورودی در هر کیلومتر کانال وجود دارد. 7/16% از کل کانالت های مورد بررسی، راندمان انتقال کم تر از 8/67% (بین 9/38% تا 8/67%) داشتند، در حالی که در 50 % کانال های خاکی، راندمان انتقال کمتر از 6/68% بود.میزان کم تلفات آب در نیمی از کانالت ها و زیاد بودن بیش از حد تلفات در 11% کانالت ها که حتی از تلفات آب در کانال های خاکی هم بیش تر بود، ضرورت توجه هر چه بیش تر به مدیریت بهینه استفاده از کانالت ها را نمایان می سازد. این مدیریت، هم در مراحل طراحی و ساخت این سازه و هم در مراحل نصب و قرارگیری در اراضی کشاورزی باید مدنظر قرار گیرد. همچنین باید به واشرهای آب بندی و دیگر تجهیزات مناسب جلوگیری از نشت آب توجه ویژه شود.