پژوهشی در اندیشه های برهان الدین محقق ترمذی

برهان الدین محقق ترمذی یکی از شخصیت‌های برجسته عرفان اسلامی است که در جوانی حضور بهاءولد بلخی را درک کرد و در سایه عنایت او به درجات والای عرفانی دست یافت. سید پس از مرگ بهاءالدین، ارشاد و هدایت مولانا جلال الدین را به عهده گرفت و او را آنگونه به وادی طریقت هدایت کرد و به مقام فنا رساند که توانست مصاحبت شاه معشوقان - شمس تبریزی- را برتابد. تامل در کتاب معارف برهان الدین آشکار می کند که او اندیشه های والایی در عرصه طریقت دارد و این اندیشه ها تحولی شگرف در تفکر بزرگانی چون مولوی و سلطان ولد به وجود آورده است. وی از زمره عرفایی است که وحدت هستی را درک کرده، کثرات را اموری اعتباری می داند. برهان الدین همچنین ولایت را معرفتی قلبی می داند که به وسیله آن می توان همه چیز را مسخر حق دانست. علاوه براین، سید سردان در مورد ریاضت، ذکر و چله نشینی توضیحاتی داده است که دلیلی آشکار بر پختگی او در وادی عرفان است. در این جستار پس از بررسی اجمالی سیر زندگانی برهان الدین، مهم‌ترین اندیشه های عرفانی او تحلیل و بررسی خواهد شد.