ارزیابی و پیش بینی روند بروز سرطان های معده، کلورکتال و مری با استفاده از مدل سری های زمانی در استان کردستان

سرطان های دستگاه گوارش به دلیل شیوع بالا و کشندگی زیاد از اهمیت خاصی در بسیاری از جوامع از جمله ایران برخوردار هستند. سرطان های معده، کولورکتال و مری به ترتیب از نظر بروز رتبه دوم، سوم و هشتم را در ایران برخوردار هستند. لذا با توجه به اهمیت موضوع در این مطالعه به مدل بندی فراوانی موارد جدید این سرطان ها و پیش بینی آن ها در آینده در استان کردستان پرداخته شد.

در این مطالعه مقطعی تعداد موارد بروز یافته سرطان های معده، مری و کولورکتال در دوره آوریل 2000 تا مارچ 2017 مورد تحلیل قرار گرفته است. برای مدل بندی داده های سری های زمانی سرطان های ذکر شده از مدل autoregressive integrated moving average (ARIMA) و seasonal autoregressive integrated moving average (SARIMA)  با رویکرد Box-Jenkins استفاده شده است. پس از تعیین مدل مناسب تعداد موارد جدید این سرطان ها تا مارچ 2020 پیش بینی شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار R-3.4.2 انجام شد.

در دوره زمانی مورد مطالعه تعداد 6439 مورد سرطان دستگاه گوارش ثبت شده است که از بین آن ها سه سرطان مورد بررسی در این مطالعه یعنی معده، مری و کولورکتال به ترتیب با 2548، 1722 و 989 مورد بیشترین فراوانی را دارا بودند. بهترین مدل های برازش داده شده به سرطان های معده، کولورکتال و مری به ترتیب عبارت بودند از SARIMA (0, 1, 1) (0, 0, 1) 4، SARIMA (3, 1, 0) (0, 0, 1) 4 و ARIMA (0, 1, 1). پیش بینی می شود که روند بروز این سرطان ها تا مارچ 2020 دارای روندی صعودی با شیب ملایم باشند.

بروز قابل ملاحظه سرطان های معده، کلورکتال و مری و همچنین روند رو به رشد آن ها در زمان پیش بینی شده می تواند زنگ خطری جدی باشد؛ بنابراین، اجرای برنامه های غربالگری به ویژه در گروه های پرخطر، تشخیص زود هنگام بیماری، آگاه سازی عمومی و کنترل عوامل خطر بیماری جهت جلوگیری از ادامه این روند ضروری است.