کارآیی و بهره وری انرژی در دامداری های سنتی متکی به مرتع (مطالعه موردی: مراتع کیاسر، استان مازندران)

در دنیای امروز، انرژی یک مولفه اساسی در پایداری سیستم ها است. در واقع کارآمدی سیستم به کارآیی و بهره وری انرژی وابسته است. نقش کارآیی انرژی با توجه به رشد جمعیت و محدودیت منابع، در تولید محصولات غذایی بسیار پررنگ است لذا بررسی شاخص های انرژی واحدهای تولیدی حایز اهمیت است. از این رو در این مطالعه به بررسی بلندمدت (1386- 1398) شاخص های کارآیی و بهره وری انرژی در واحدهای دامداری سنتی در مراتع کیاسر استان مازندران پرداخته شد. بر این اساس سطح مراتع، نوع و روش دامداری و نژاد دام (گوسفند زل) در منطقه تعیین گردید سپس سه منطقه شاخص دامداری و دامدارانی که بیانگر شرایط موجود در منطقه بودند مشخص گردیدند. در مرحله بعد تمامی فعالیت های دام و دامداران جهت تحلیل انرژی مصرفی رصد و به صورت سالانه ثبت شد. با توجه به حجم محصولات دامی، مقادیر انرژی تولیدی و منابع درآمدی تعیین و درآمد سالانه به کمک پرسشنامه و راستی آزمایی محلی برآورد شد. پس از تحلیل انرژی مصرفی و انرژی محصولات تولیدی، کارآیی انرژی واحدهای دامداری سنتی در منطقه به طور میانگین در حدود 5/33 درصد برآورد گردید. بهره وری انرژی در هر سه منطقه در طول بازه زمانی مورد بررسی روند یکسانی داشته به طوری که در سال های ابتدای روند نزولی و سپس روند صعودی داشته است. طبق انتظار رابطه مثبت و مستقیم میان تغییرات ارزش ستاده و بهره وری انرژی وجود داشته، به طوری که نرخ رشد بهره وری کاملا همسو با نرخ رشد ارزش ستاده بوده است. با توجه به اینکه در طول دوره مطالعه وضعیت مراتع همواره مورد توجه قرار داشته و هیچ گونه اثر تخریبی توسط فعالیت های دامداری در عرصه مراتع مشاهده نگردید. لذا با افزایش بهره وری و کارآیی انرژی در این منطقه، می توان زمینه بهبود معیشت روستاییان را فراهم آورد و گامی اساسی در جهت توسعه پایدار روستاها برداشت.