بنای سرخه دیزه؛ قلعه ای ساسانی بر سر شاهراه خراسان

در روستای سرخه دیزه از توابع کرند غرب بقایای بنایی باستانی قرار دارد که گاهنگاری آن احتمالا مربوط به دوران ساسانی است. در متون تاریخی و سفرنامه های دوران اسلامی اشارات بسیاری به قلعه ای نظامی در منطقه ای به نام مرج القلعه و روستای مورد بحث شده است. غرب ایران به ویژه کرمانشاه در اواخر دوران ساسانی اهمیت فراوانی پیدا می کند و مورد توجه شاهان ساسانی قرار می گیرد. یکی از عوامل تاثیرگذار بر این توجه وجود شاهراه خراسان است که مسیر اصلی ورود از بین النهرین به نجد ایران است. علاوه بر آن مسیر تجاری پراهمیتی را به وجود آورده بود که از چند هزار سال قبل از میلاد مورد توجه بوده است. قلعه سرخه دیزه در گردنه پاتاق قرار گرفته است. گردنه پاتاق دارای موقعیت استراتژیک و فوق العاده حساس است، این گردنه در طول تاریخ ارزش نظامی بسیار بالایی داشته است. این پژوهش در صدد آن است تا با رویکرد جغرافیای تاریخی و تحلیل داده های باستان شناسی و تطبیق آن ها با اطلاعات ذکر شده در منابع، صحت اطلاعات اریه شده توسط جغرافیانویسان در ارتباط با قلعه سرخه دیزه و مرج القلعه را نشان دهد و گاهنگاری و کاربری احتمالی آن را مورد بررسی قرار دهد.