بررسی تنوع ژنتیکی در لاین های M2 خرفه (Portulaca oleracea) حاصل از جهش زایی با دی متیل سولفات (DMS)

خرفه یکی از مهم ترین گیاهان دارویی مورد استفاده در جهان است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در لاین های نسل دوم (M2)، آزمایشی در قالب طرح آشیانه ای با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1397 اجرا شد. تیمار آزمایشی شامل لاین های نسل دوم بودند که با دی متیل سولفات در غلظت های صفر، 08/0، 1/0، 12 /0، 14/0 درصد تیمار گردیدند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، قطر ساقه، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، نسب وزن خشک به وزن تر ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، نسبت وزن خشک به وزن تر برگ، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، نسبت وزن خشک به وزن تر بوته، طول برگ، عرض برگ، شکل برگ، تعداد کپسول در بوته ، محتوای کلروفیل، سطح برگ و هکتولیتر. در تجزیه واریانس چندگانه گرچه تفاوت بین غلظت های مختلف DMS در سطح احتمال 1٪ معنی دار بود ولی در تجزیه واریانس ساده این تفاوت فقط برای صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، قطر ساقه، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ، طول برگ و عرض برگ معنی دار گردید. در نتایج مقایسه میانگین حداکثر قطر ساقه، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، تعداد کپسول در بوته، نسبت وزن خشک به وزن تر برگ، وزن تر بوته و شکل برگ در غلظت 1/0٪ بدست آمد. از 190 ضریب همبستگی ناقص، 28 ضریب معنی دار بودند (15٪) در حالی که این مقدار در همبستگی پیرسون 58٪ بود. در تجزیه عاملی 19 متغیر مورد مطالعه به 6 عامل کاهش یافت که این 6 عامل 86/71 درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمودند. در تجزیه علیت با تکرار داده، اثر مستقیم وزن تر ساقه بر وزن تر بوته بیشتر از اثر غیرمستقیم بود درحالی که این روند بر روی وزن تر برگ معکوس بود. در استفاده از میانگین تکرارها، بیشترین اثر غیرمستقیم را وزن تر برگ و نسبت وزن خشک به وزن تر برگ از طریق وزن تر ساقه بر وزن تر بوته داشتند.