شیرین در چشمه نظامی گنجوی، تصویری تاثیرگذار و رمانتیک در شعر معاصر فارسی

نظامی گنجوی از جمله گویندگان پرآوازه ای است که حضوری همه جانبه در تاریخ فرهنگی ایران دارد و این حضور حتی در دوره معاصر نیز کم رنگ نشده است. دراین میان، صحنه «آب تنی شیرین در چشمه» از منظومه خسرو و شیرین یکی از تصاویر پرجاذبه ای است که همواره در کانون توجه شاعران هم روزگار ما بوده است. مقاله پیش رو، به روش تحلیل محتوا، می کوشد کیفیت و دلایل تاثیرگذاری این تصویر را در شعر معاصر بررسی کند. تاثیرپذیری از این تصویر به دو شیوه انجام گرفته است: در شکل نخست و مهم تر آن، کل شعر به این تصویر اختصاص یافته است و در نوع دیگر نیز شاعران تنها در بخشی از اشعار خود نیم نگاهی به این تصویر انداخته اند. در ادامه مقاله، این بحث را پیش کشیده ایم که تصویر شیرین در چشمه با مشخصات یک تصویر رمانتیک هم خوان است و ازاین رو برخی شاعران که در مقطعی از فعالیت حرفه ای شان تحت تاثیر رمانتیسم بوده اند، به این تصویر نظامی اقبالی تام نشان داده اند. عصیان، عدول از مرزهای اخلاق، توجه به افسانه های محلی، تجلی مثالی و اسطوره ای زن/ معشوق، استعاره گرایی، پویایی و بالندگی تصویر، بیان آراسته و پرجلوه، زمان و مکان محو و رنگ باخته و نامشخص، و طبیعت گرایی همگی از مشخصات شعر و تصویر رمانتیک به شمار می آید که اغلب آنها در تصویر شیرین در چشمه نیز دیده می شود. یکی دیگر از دلایل جذابیت این تصویر را جسمانی بودن آن دانسته ایم. این تصویر کلاسیک، با جنبه های ملایم اغواگرانه اش، استعداد آن را داشته است که هم کشش های تنانه و زنانه روزگار ما را بازتاب دهد و هم به شعر مدرن هویتی بومی ببخشد.