ابعاد و الگوهای همکاری آثار سلب اعتبار شده به عنوان مصداق سوء رفتار پژوهشی در سطح بین المللی و ایران

پژوهش حاضر با هدف شناسایی سازمان ها و کشورهای دارای بیشترین تعداد آثار سلب اعتبار شده، تعیین روند صعودی یا نزولی این تولیدات و مقایسه آن با ایران و سایر کشور های تولید کننده این آثار انجام شده است. همچنین الگوی همکاری میان سازمان ها و کشورهایی بررسی شد که به واسطه آن بیشترین آثار سلب اعتبار شده منتشر شده اند.

پژوهش حاضر از نظر نوع پژوهش و هدف توصیفی، از نظر به کارگیری نتایج پژوهش کاربردی، از نظر فرایند اجرای پژوهش و تجزیه تحلیل داده ها کمی بوده و با استفاده از روش تحلیل کتاب سنجی و با رویکرد علم سنجی و فنون مصورسازی، برای ترسیم همکاری های علمی انجام شده است. به علاوه، به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارهای اکسل، هیست سایت، وی ا اس ویوور و نودایکس ال استفاده شد.

 میزان تولید آثار سلب اعتبار شده در سال های اخیر از روند رو به رشدی برخوردار بوده است و کشور ایران با توجه به تعداد تولیدات علمی سلب اعتبار شده (رتبه هفتم جهان) در وضعیت مناسبی قرار ندارد. به علاوه، برخی سازمان ها نظیر دانشگاه آزاد اسلامی از نظر انتشار این نوع آثار در رتبه های اول قرار دارند. با وجود اینکه دانشگاه هاروارد به لحاظ تعداد کل مقالات و نیز تعداد کل مقالات سلب اعتبار شده در رتبه دوم قرار دارد اما با توجه به نسبت مجموع مقالات سلب اعتبار شده به کل مقالات در میان برترین سازمان ها در رتبه 8ام و در میان سازمان های دارای بیشترین تعداد مقالات سلب اعتبار شده در رتبه 10ام قرار دارد.

 به منظور سنجش و مقایسه سازمان ها تنها محاسبه تعداد مقالات و تعداد تولیدات علمی به عنوان یک شاخص با اهمیت محسوب نمی شود، بلکه محاسبه و مقایسه نسبت مقالات و آثار سلب اعتبار شده نیز می تواند جایگاه آنها را نسبت به یکدیگر تغییر دهد. با توجه به وضعیت تا حدی نامطلوب ایران به لحاظ تعداد آثار سلب اعتبار شده، پیشنهاد می شود پژوهشگران با مصداق های سلب اعتبار آثار پژوهشی آشنا شده و واحدهای مسیول نظیر معاونت پژوهشی سازمان ها، جریمه هایی را برای سلب اعتبار آثار معیوب و بی کیفیت مدنظر قرار دهند، این اقدامات پیشگیرانه می توانند به منظور کاهش سلب اعتبار مقالات و تولید چنین آثار بی کیفیتی موثر باشند.