جایگاه قاعده اکراه در مسئولیت مدنی دولت

قاعده اکراه یکی از قواعد فقهی حقوقی بسیار مهم در باب مسئولیت مدنی دولت است که نقش آن در اثبات و نفی مسئولیت مدنی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این قاعده ضمان از مکره به مکره منتقل می گردد و در واقع ضمان، مکره را منتفی و ضمان مکره را اثبات می نماید. حال در باب مسئولیت مدنی دولت، این قاعده از جهات گوناگون قابل بررسی است که در این پژوهش، در چهار قالب به این امر توجه شده است: اکراه امام، اکراه حاکم جایر، مامور مکره و ماموریت های پلیسی. از جمله نتایج این تحقیق آن است که در صورتی که مامور دولت مکره واقع شود، علاوه بر عجز از تفصی، به ملاک تقدیم ضرر اشد بر اخف توجه نماید. دایره مورد اکراه واقع شدن والی در برخی موارد شامل افراد اجنبی از والی نیز می شود. در صورتی که مامور دولت غیر را بر انجام عملی اکراه نماید، درصورتی که در تحت اختیارات خود اقدام به چنین عملی نموده باشد، دولت ضامن جبران خسارات است و در صورتی که در خارج از اختیارات خود اقدام به چنین عملی نموده باشد، مامور دولت ضامن است، بدون آن که دولت در این زمینه مسئولیتی داشته باشد.